Page:Agmoak-Didiwiten-Noli-Pangasinan-nen-Jose-RIzal-1963.pdf/70

This page has been validated.



nayarian so mannunot na anggan anton balon kanunotan, tan napnapda ed itsuray panbibilay to modus vivendi ya kuan ed Latin a sipaparaan lawas ya ontulok tan mamagusto ed anggan siopan sankaabebaan ya empliado ed dinan man ya opisina, tan manrigaloy salí jamon, kapon, pabo, bungabunga a manlalapod China, ed anggan anton panaon. No narengel ton papaugesen daray naturales, sikato ta agto ipapasey laman ton singa sikara, mibabali met a mas ni ingey panagpauges to; na babalawen daray mestisoy sangley (2) onó mestisoy kastila, balaw a balaw met, ta say isip to lági kastila lan puro. Sikatoy onoonan mangidayew na anggan antotan ya ipaakseb a usos lalo la no singa walay nasisingob ton kontrata onó arriendo ya manomtumbok. Sipaparaan a naynay so orkista ya pamista to ono pametek tod saray gobernador, alcalde, piskal, etc., etc. no nasabi pistay santos a buloy da, pistav inkianak da, inkianak ono inpatey na kanayon da, odino anggan antotan ya onsabin kaumanay daiset na nagagawan agewagew. Diad sarayan onsabi manpagaway anlong a pandayew, kanta ran pamagalang ed maulimek tan maararon Gobernador, masebeg tan masulong ya Alcalde ya walan akatadiad sikatod tawen so palma ono bulong ya eegnaan day maong a too (odinó palmita ya panagpitpit na lima) tan arum niran panagdayew.

Aturón gobernadorcillo (3) na mayaman a togiop day mestiso, anggaman dakel ed saraya so sungpa ta agda ipapasen a mestiso. Kaleganay duay taon ya impanbenben tonyan betang, atustos toy samploran frac, ontan met a bilang na sombrero de copatan kapalduay


(1) Saray Pilipinon ag alaokan a balot so dala ra na dalay arum iran bansa.

(2) Panangingaran dad saray intsik nen saman a liberliber iran itutolak day karkariton ya anginan na nambabangi ya tagtagiláko ra. Nanlapo yan salita ed salitay insik ya xiang-lay, a say talus to merkader onó managláko. Sayan ngaran sikatoy impanawag diad Pilipinas nen ona ed saray insik a komersiante, et nen manaakar so panaon sikato lay ikakanan pananawag ed ámin day insik ya wadia.

(3) Singa bilang Mayor natan, balet ta ompapasen met ya Juez de Paz. Diad saray baley a kapital na luyag duaray toturoen a gobernadorcillo, say gobernadorcillo ray mestisos tan gobernadorcillo ray naturales. Diad saraman ingey báley a dakdakel iray intşik, naabuloyanmet irayan naitday gobernadorcillo ra ya turoen a manlapod pulok dan dili, balet ta nakaukolan a nankristiano. Sakey met a pananawag ed gobernadorcillo, "Kápitan", a sikatoy apalakaw day totoo ya pananawag, ya anggan nanpasó la.

(4) Sombriron andeket matalkar a duan karangan lawari katagey na toktok to, balet ta aliwan mautok. Ikakana dayad Europa na lalakin atágey so betang dad Gobierno onó saray atagey ya inkatoo no walay dágupan dan makabaliksan ed lábi odinó onla rad opera, etc.

-46-