Page:An-El-Filibusterismo-ni-Jose-Rizal-1961.pdf/226

This page has been validated.


216

gani,—nagyiyinakan hi Sandoval nagkukumpas hin diduro ngan pinapapag-aningal an tingog basi magpakabati dida han sunod nga palko an kadaragan’an nga anak han salapianon nga nakakautang kan Tadeo;—waray, an yinaknan nga pranses waray dara nga lami ha pagluwas ngan diri sugad han mahusay nga tunog han pinulungan nga kinatsila. Diri ako nasalad, diri ako nakakaisip, diri ako nakakapamurubuot kun tipaunano in usa nga pranses ngan nagruruhaduha ako nga may ada, ha totoo nga kahulugan han sinisiring nga orador. Kay diri ta angay igtanding an orador hin usa la nga yawyawan. May ada mga magyakan nga mga babaan ha ngatanan nga tuna, ha ngatanan nga daplin han kalibutan nga inuukyan han tawo, didto han maghagkot nga mga ingleses, sugad man dida han mga kalasan nga mga pranseses.

Ngan sinundan hin halaba nga letaniya han mga nasod lakip an ira kinaiya nga kamagpakisiday ngan hin mga kangaranan nga magtunog. Hi Isagani nagtatangotango han ulo hamtang nagdidinumdom kan Paulita nga iya hinkit’an nga nagsisiniplaton ha iya hin paniplat nga nagyayakan ngan may ada karuyag sidngon nga damo. Hi isagani karuyag magtigo han kahulugan hadto nga mga mata, amo adto in may ada gud igin-aasoy nga may ka­ hulugan!

—Ngan ikaw kay magsiriday, uripon han arangay ngan sinukol nga pamulong, anak han mga Musas,—nag­ yiyinakan hi Sandoval upod in makaruruyag nga waklit han kamot sugad hin nasaludo han didto ha kahigrayuan han sisiyam nga magburugto,—nasabot ka, makakahimo ka pagsantop kay ano nga in usa nga dupol ngan mamara nga yinaknan sugad han pranses mahihimo in mga poetas nga mga hagtaas in bantog sugad han aton mga Garcilaso, mga Herrera, mga Espronceda ngan mga Calderon?

—Kundi,—nagmugo hi Pecson,—hi Victor Hugo....

—Hi Victor Hugo, sangkay Pecson, kun naginpoeta tungod kay nahabaro didto ha Espana... kay hinbabaruan nga daan, waray hito ruhaduha, kay ini gintatangduan han mga pranseses ngahaw nga duro iton kaawa ha Es­pana, nga kun hi Victor Hugo may pagkatakos, may pagka-poeta, tungod kay didto pag-agi hin pagkabata ha Ma­drid, didto karawat han siyahan nga hibaro, didto kabug-os an iya panhunahuna, didto katibway an iya pamurubuot, didto kahingpit an iya kasingkasing ngan didto katawo