Page:An-El-Filibusterismo-ni-Jose-Rizal-1961.pdf/78

This page has been validated.


68

Ngan han pagkita nga napupuno hin luha an mga matá han tigurang, itinukdo an takba ngan lumusad hin dalidali ha hagdan. An iya sinilas nasinagitsit hin malipayon dida han mga balitang nga kahoy.

Kundi han iya paglingi basi sumiplat hin makausá pa han iya baláy diín nagin-asó an iya urhi nga mga inóp ha pagkabata ngan hinmugsuán han iya siyahan nga mga paghingyap ha pagkadaraga; han pakasiplat han masamdong, nag-uusaan ngan bayabaya nga payag, an mga tangbuan an tuman nga binuksan, luháb ngan masiróm daw mga matá hin minatáy; han pakabati han mahinay nga agutiot han kakawayanan ngan iya hinkit'an an pamaglubaylubay dará han mahalayahay nga harupoy ha aga, daw nasiring ha iya "adyós!", dida hiní an iya laksi nawara, hinmunong hiya, nanuro an iya mga luha, ngan pumakalingkod dida hin usa nga batang ha ligid han dalan, nagtangis hin waray kaluoy.

May pipirá na kauras nga nahalalakat hi Juli ngan hataas na kaupay an adlaw. Hi Tandang Selo tikang didto ha tangbuan nagkikinita han mga tawo nga magupay an kaliwán, nanunugbong paningba han misa mayor. Haros ngatanán may tinugwayán o kinugos nga bata, lalaki o babayi, nga mga liniwanán tungód han mahál nga adlaw.

An kaadlawan han Pasko ha Pilipinas, sugad han siring han katigurangan, amo an pyesta han kabataan; tingali an kabataan diri uyon hiní, ngan katahapan nga ira kinahahadlukán tikang ha katawo. Kay diri harumamay: pinananangpit sayó pa, ginkakarigusan, ginsusul-után ngan ginbabaduan hin mga bag-o, mga mahál ngan mga maghusay nga hinipos, andam ha ira, mga sapin nga sida, haglapad nga kalo, panapton nga dilana, sida, kun diri man tersyopelo, labot hin upát o limá nga gudtiay nga eskapularyo nga may ebanghelyo ni San Juan, ngan sugad na hiní nga pagbug-atí, gindadará ngadto ha misa mayor nga naiiha, haros usa kauras, ginpipirit nga mag-antos han kapaso ngan han baho han damo nga tawo nga naghuhuót, pinamamagbalhas, ngan kun diri, pinapapangadi han rosaryo, kinahanglan manhadong, o magkauuyám, kun diri lugaring manhingaturóg. Ha ikinapagkiwá o paglinuróng nga buhat nga makakahugaw han panapton, kukulitugon, bubusaán; salit diri nanhihikatawá, diri maglipayon ngan nababasa ha ira maglidong nga mga matá an kahidlaw han ka-