Page:An-Kaduntan-Han-Bungto-ni-Jose-Rizal-1962.pdf/132

This page has not been proofread.


122

ako nga sakuri may nakakarawat nga suhol, nga basi ko masukot kinahanglan ko an visto bueno han padi ngan kinahanglan nga makadto ako ha Kabesera han lalawigan? Ano in mabubuhat ko ha iya, hiya nga asya an siyahan nga punuan ha kalag, ha gawi ug ha pamatasan ha sakob han bungto/5' nga pinasasarig han iya katig-uban, nga kinahahadlukan han Pamunuan, manggaranon, makagagahom, parakianhan, pamaratian, tinutuod ngan unob nga ginsasaho han ngatanan? Kun pagpakaaluhan ako kinahanglan ako umukoy la; kun bumaton ako pagpapaiwason ako dida han akon turumanon ngan mawawad’an pa ako han akon nabubuhian, ngan diri dida hito maghihikaupay an panagtuon han kabataan, mangungugop ngani lugod han padi, ikangangalas ako ngan pagngangaranan ako hin malabyaw, dako in buot, palabilabion, maraot nga binunyagan, waray batasan ngan tingali pa ngani sidngon nga diri makikatsila ngan pilibustero. An magturutdo ha liburan diri ginpapamulat nga mamayhibaro ngan pagsabot; ginkikinahanglanan la hin pag-antos, pagpaubos, kawaray uswag ngan, pasayluon la ako han Dios kun nagdiwara na ba ako han tinatangduan han akon kasingkasing ug pangatadungan, kundi dinhi ako katawo hini nga tuna, kinahanglan nga ako mabuhi, may ada ko iroy, salit matubyan na la ako han akon palad sugad hin usa nga patay nga ginrarandan han sulog.

—Ngan tungod la hini nga makauulang nawarayan ka na paglaom tubtob ha kadayunan? Ngan sinugad mo na la hito nga kaukoy tikang hadto? —Tubangan pa la nahamaan ako!— binmaton; —asya la ito unta an akon mga kasakitan! Matuod man gud tikang hadto ikinangangalas ko na an akon turumanon; nag-isip ako pagbiling hin iba nga pakabuhi, sugad han akon sinundan, tungod kay an buruhaton kun gindadad’an na hin kaurit ug kaalo nagiginkasakitan, ngan tungod liwat kay an liburan nakakapahanumdom ha akon ha matag-adlaw han akon makaalo, nga nakakahatag ha akon hin magpait nga mga uras. Kundi ano in bubuhaton? Diri ko buot pagtug-anan hi nanay; kinahanglan nga sumatan ko nga an iya tulo katuig nga pag-inantos makahatag la ha akon hini nga kinaadman nga diri kawang ngan usa ko nga kalipayan, kinahanglan nga sidngon ko nga ini nga akon gin-adman kinukuhaan ko hin kabuhian ug dungog, nga an akon buruhaton makaliliaw, an akon dalan sinabngan hin mga bukad, nga an pagtuman ko