Page:An-Kaduntan-Han-Bungto-ni-Jose-Rizal-1962.pdf/303

This page has been validated.


293


ngan an iya awaanon nga mga paniplat, salit dara hin kapaid, waray gahom hin pagpakita han iya mangil-ad nga dagway basi diri makasamok han kalipayan han kadam'an?

Hay! para ha iya, an mga pagbati ha pagkaluoy hadto pa kahimo ha mga panahon han Bulawanan nga Panuigon. Masamdong an balay tungod kay malipayon an bungto, siring pa ni Sinang; waray parol, waray bandera. Kun waray bantay nga naglalakatlakat ha tungod han purtahan, sisidngon nga an balay waray tawo.

Usa nga maarupaop nga suga say nakakalawag han nagsasalamok nga ruwang nga nasilhag dida han mahugaw nga kapis nga ginkakapyutan han mga lawalawa ug ginpupurikayan han taputapo. An senyora, sugad han iya batasan hin paghulad-ay bisan diin, naghihingaturog dida hin usa nga dako nga lingkuran. An iya pamanapton sugad han ha adlaw-adlaw, karuyag sidngon maraot ngan makaharadlok: an ayad ha ulo amo la in butok nga panyo diin panlulusot in haglipot ug talagsa nga buhok nga gumok; an iya bado matagom nga pranela nga naiiladman hin usa liwat nga hadto anay busag, ngan hin usa nga saya nga lubad na, nga napapapanhataw han iya daw maggasa ug yapad nga mga paa nga nagkakabangday ngan namamag- kiniwakiwa hin nakurog. Dida han iya baba nag-uusbok an aso nga iya ibinubugwak ngadto ha igbaw nga asya an natatadong han iya paniplat kun hiya napukrat. Kun hinkikit'an hiya hadto nga uras ni D. Francisco Canamaque (2) pinakakasiring gud hiya nga usa nga punupuno dida ha bungto, kun diri man lugaring pakasidngon hiya nga aswang,(3) dayon niya unina igsusumaton hin linangka ngamkinatsila, an yinaknan nga iya gintuha ha iya la ngahaw nga paggamit.

Hadto nga aga an ginang waray singba, diri tungod kay diri niya karuyag, ngani tuyo niya in pagpakita ha kadam'an, ngan hin pamati man liwat han wali, kundi waray hiya tuguti han iya bana, ngan an pagdiri inupdan gihapon hin duha, kun tulo ba, nga buyayaw, mga panampalas ngan hin saad nga mga banyak. An alperes nasabot nga an iya babayi waray pulos mamanapton ngan sinasabot nga babayi la hin sundalo ug diri angay ipakita han mga dagko nga pagkatawo ha kabesera sugad man han mga mamamatron.

Kundi an ginang lain la an sinasabutan. Maaram hiya nga hiya mahusay, makabibihag, nga daw rayna hiya pag-