Page:An-Kaduntan-Han-Bungto-ni-Jose-Rizal-1962.pdf/350

This page has been validated.


340


ako usa nga kahoy nga nakuhaan han mga sanga, laag ngan kalagiw, pinanganganop daw an hayop ha kagurangan, ngan ini ngatanan tungod la kay ano? Tungod la kay ginhugawan hin usa katawo an anak ko nga babayi, tungod la kay ginbiling han kabugtuan nga kalalakin'an, dida hadto nga tawo, an dungog han ira bugto, ngan tungod la kay ini nga tawo hataas an hinmumutangan, kay tinatawag nga panlawas sa Dios. Kundi, ako nga amay, ako nga ginkuhaan hin alo han akon pagkatigurang, iginpapasaylo ko ini nga pagtamay, ginhunahuna ko an kamasinalaypon han pagkabatan'on ngan an mga kahiliganan han lawas, ngan kay ini asya in usa nga maraot nga diri na mapapadpad. ano in mabubuhat ko kundi pag-ukoy na la ngan pag-isip hin pagtalwas han nahabibilin ha akon? Kundi an tampalasan nahadlok nga mga sano nga adlaw hibulsan salit gintalinguha an paghikaraot han akon duha nga anak nga lalaki. Maaram ka kun ano an binuhat? Diri? Diri ka sayod nga ginhimuhimo in usa nga panikas ha kombento ngan did to han mga iginsumbong itinampo an usa han akon mga anak? An usa waray lugaring hiupod kay waray hadto dinhi. Maaram ka han mga darahog nga ipinapag-antos? Sayod ka hini kay sama ha bisan diin nga bungto! Ako, ako nakakita han akon anak nga ginbitay dida ha buhok, nabati ko an iya guliat, nabati ko nga nagtitinawag ha akon, ngan hi ako, matalaw ngan diri hiara hin masamok, waray ako gahom pagpatay hin tawo, bisan hin pagpakamatay! Maaram ka nga an panikas waray may ginmatuuran, nga kinita nga usa la nga butangbutang ngan tungod hini an padi binalhin ngadto ha lain nga bungto ngan an akon anak namatay dara han duro nga darahog? An usa, an nahabilin ha akon, diri matalaw sugad han iya amay, ngan kay an madarahog nahadlok nga bulson hiya tungod han kamatay han bugto, ipinasangil la han kawaray sidula(1) urit ngan ginhukaan hin damo nga pakaalo nga napirit pagpakamatay!(2) Ngan ako, ako nga waray kamatay dida hini ngatanan nga makaaalo, kun ako nawaray gahom nga amay ha panabag han akon mga anak may ada ko kasing-kasing nga ibubulos, ngan mabulos ako! An mga linupig nagtitirok dinhi ha akon, an akon mga kaaway napadamo han akon mga sakop, ngan ha adlaw nga magmabaskog kami, lulusaron ko an patag ngan ha kalayo susukton ko an