345
sasaysay an mga kalalaki han namagdaog na; didto hikikit'an niyo in kadam'an nga nagmumusdot nga nabitbit hin patay nga manok nga waray na barahibo; an mananap nga say la gintamo ha sulod hin pira kabulan, ginmayuyo ha adlaw gab-i ngan sinarigan hin magpakawiwili nga paglaom, yana patay na ngan igbabaligya na la hin peseta, nga hadto nga gab-i paglalagaon may sakot nga luya ngan kakaunon; sic transit gloria mundi(3) An napuyasan nauli ha iya balay nga hinuhulatan ha iya han barak'anon nga asawa ngan waray panapton nga mga anak, waray na dara nga kuwarta ngan waray na manok. An ngatanan nga mga bulawanon nga inop, an tanan nga pagsaho ha sulod hin pira daw kabulan, tikang ha pagbubunog han adlaw ngada ha pagsisirom, an ngatanan nga kabudlayan ug kagul'anan, nagin-usa la nga peseta, an agbon hadto nga aso. Dida hini nga foyer nga amo an paradangan, nakikiglantugi an waray sarabutan; an mala-rulaksi nausisa hin maupay han manok, ginbabarubakyaw, ginhihilinghiling, inaabat an lara han bisyo dida han ira mga kupos nga bayhon, namamag-ininaw han kiwa han may mga salapi, nagkikita han tayaay, kay napupuyasan la an hupaw diri tatakasan an bisyo; didto waray bayhon nga diri nangangarit; didto an pilipino diri hubya, diri mapasibaya, diri maukoy: ngatanan puro kiwa, pangahas, kaindig; haros pakasidngon nga pinanngunguhaw ha pagtan-aw han tubig ha lamsaw.
Dida hini nga ruwang aagi ngadto ha sultadahan. Ini nga bahin, nga inalad hin kawayan, danay an tuna maharuhataas hadton duha nga una nga ruwang. Ha dapit ha igbaw, ngan haros masaping ha atop, may sinapadsapad nga mga lingkuran han mga magkirita, o mga tumaraya man, kay amo la gihapon. Hamtang nag-aaway an mga manok ini nga bahin napupuno hin mga tawo ngan hin kabataan nga naggugugliat, nasinggaak, ipinamamagbalhas, namamagbalingkot ngan nananampalas: salamat kay talagsa na in babayi pumaabot ngadto. Ha sakob han alad aadto an mga dagko nga pagkatawo, an mga salapian, an mga bantugan nga tahor, an asentista ug an sentensyador. Dida ha tuna, nga pinison hin maupay, nag-aaway an mga mananap, ngan tikang didto ginbabahinbahin han Palad, ha tagsa nga panimalay an kalipay ug luha, an kahuraan ug kagutom.
