Page:An-Kaduntan-Han-Bungto-ni-Jose-Rizal-1962.pdf/400

This page has been validated.
390

—Magkalain an iyo kamutangan: Hi Sr. Ibarra karuyag magtanom, ngan ha pagtanom kinahanglan nga maduko ngan mag-alagad han tuna; ikaw, an imo asya an pagpadpad ngan ha pagpadpad kinahanglan an kusog, an pangahas. Labot pa, diri an gobernadorsilyo asya an angay pakiawayan; an angay atubangon asya adton nahusa hadton iya kusog, an nagsasamok han kamurayawan han bungto, an naglalaris han iya turumanon; ngan diri ka unta naguusaan la, kay an bungto yana diri na sugad hadton may karuhaan na katuig ngada yana.

—Natuod ka hito?— nagpakiana hi D. Filipo.

—Kay diri ka naabat?— binmaton an tigurang nga ginmangkaaw dida han higdaan; —ah! tungod kay waray ka pakakita han nag-agi nga panahon waray ka sabot kun ano an pinmaabot tikang magpakanhi an mga taga Europa, an paghisangyaw dinhi han bag-o nga mga basahan ngan han panhilakat han mga batan'on ngadto ha Europa. Panginano ngan pagtarutanding: matuod nga may ada pa Real y Pontificia Universidad de Santo Tomas, nga may mga makinaadmananon nga kapadian nga magturutdo ngan danay pa may halangkag hin mga distingo ngan hin pakiglarulantugi ha linatin, kundi hain mo yana bibilnga an mga batan’on nga makimetapisika han amon pa panahon, nga nagtuon hin pilosopiya ngan waray kauyam pagginuol han iya ulo ngan namamatay la ha usa nga piliw han iya lalawigan, diri nakakasantop han mga kahiruan han ente ngan diri nakakasupat kun ano an esencia, kun ano an existencia, mga haglarom santupon nga pulong nga say hadto namon nalilibangan, hinngangalimtan an himurulsan: an kalugaringon nga pagkaukoy ngan an lugaringon nga pagkatawo? Kitaa yana inin kabataan! Puno hin mga kasindak ha pagtan-aw hin haruhaluag nga kapawangan, namagtuon han mga Kaagi, han Matematikas, Hiyograpiya, Literatura, Kinaadman han mga butang, mga yinaknan, mga pagturun’an nga hadto anay ikinangingirhat hin pamati, baga sugad hin hugaw ; bisan an labi kadiri-matinuuron han tuluuhan hadto han akon pa panahon pinakakasiring la ini ngatanan nga lupig han kinaadman ni Aristoteles ngan han mga lagdaan han silohismo. Ha katapusan sinmabot na ngahaw an tawo nga hiya tawo; binmaya han pagsinulpat han iya Dios, han pagsinantop han diri hinkakaptan, han diri hinkikit’an, ngan