431
haw bitayon ha Bagumbayan! Diri ka nasabot nga ha pagluwas la hito ginhuhukman dayon, waray na mga papilpapil? Hala, luwasa!
Hi Kapitan Tinong, bisan pa naruruyag pagsugot, diri nakakahimo: nagagaom an iya baba han duduha nga kamot han iya asawa, nahaduduon an iya ulo dida han sandigan han lingkuran ngan tingali la namatay hiya ha paghiutki kun waray daraon in usa nga pagsasaka pa la.
Asya an patod, hi D. Primitivo, nga tanog han Amat, kanan kakap’atan an panuigon, malinis mamanapton, buyayon ngan lipundok.
—Quid video?(11)— nakasiring ha pag-abot;— nag-aano kamo? Quare?
—Hay, patod! — nagsiring an babayi nga dinmaop ha iya nagtitinuok; — ipinatawag ta ikaw kay ambot kun ano la in maabot ha amon...ano in imo isasagdon? Pagyakan daw, kay nagtuon ka man hin latin ngan maaram ka lumantugi. . .
—Kundi, siyahan, quid quaeritis? Nihil est in intelectu quod prius non fuerit in sensu, nihil volitum quin praecognitum.(I2)
Ngan hinminayhinay paglingkod. Baga sugad hin may gahom an mga linatin nga pulong, an mag-asawa nanhunong pamagtinangis ngan pinmaharani ngaduha ha iya hin pamati han sagdon ha iya mga im-im, sugad han mga griyegos ha una nga panahon nga nadangop ha orakulo pamati han makinaadmananon nga mga pulong nga makakatalwas ha ira ha kamot han magbudhion nga mga persas.
—Ano in panuok niyo, Ubinan gentium sumus?(13)
—Sayod ka na ada han sumat mahatungod hini nga kagubot . . .
—Alzamentum Ibarrae ab alferezio Guardie civilis destructum? Et nunc?(14) Ano man? May utang ha iya hi D. Crisostomo?
—Waray, kundi maaram ka nga gin-abiabi ni Tinong hin pagkaon, iya pinakigkatahuran dida ha Puente Espanya . . . adlaw nga dakoj Sisidngon nga iya sangkay!
—Sangkay?— nakasiring an makilatin, binmuhat kinalasan. —Amici, amicus Plato sed magis arnica Veri tas.(15) Sumati ako kun hino imo kabunyog, susumatan ko ikaw kun hino ka! Malum est negotium et est timendum rerum istarum horrendissimum resultatum!(16) Hmm!
