Page:An-Kaduntan-Han-Bungto-ni-Jose-Rizal-1962.pdf/50

This page has not been proofread.


40 ha padi hin mga las-ay nga bulawan nga limos hin misa basi hiya magdaog, ngan sama han mga taga Roma nga hadto, ugsa hira kumadto ha pag-awayan, nanunubong anay han mga birilhon nga kapisuan pagpakiana han ira mga diwata, hi Kapitan Tiyago napakiana man anay han iya mga tinuuhan sugad han nahaiigo han panahon ug han bag-o nga mga kamatuuran. Iya gin-iinaw an laga han mga kandila, an aso han insenso, an tingog han padi dida ha pagmisa ug iba pa, ngan dida niya aabata an iya pagdarag'an. Damo in natuod nga hi Kapitan Tiyago talagsa la mapirde ngan dida la hiya kapipirde kun pananglit an padi pagaw, gudtiay an laga han mga suga, sibuhon an mga kandila, o nasaktan man an kuwarta hin diri gisalapii ug iba pa: may punupuno hin usa nga katig-uban hin mga parapangadi nga nag-asoy ha iya nga adto pagsari la ha iya han Langit kun matuod man gud an iya pagtoo ug pag-ampo. Karuruyagon hiya han kapadian, tinahod han mga sakristan, minayuyo han mga parapangandila nga kainsikan ngan han mga parapanhimo hin kwitis nga ginngangaranan nga mga castilleros,(I7) himyang la an pagtoo niya han tuluuhan dinhi ha kalibutan, ngan may mga dagko nga pagkatawo nga bantugan ha pagtoo nga nasiring nga dako an iya gahom didto han ginhadian ha langit.

Nga iginkakaupay hiya han Gobiyerno waray ruhaduha, bisan kun makuri ini tuuron nga kabutang. Tungod kay diri makahirimo pagpanhunahuna hin bisan ano la nga bag-o nga painuino ngan tuang na la niya an iya modus vivendi(18) hiya andam gihapon pagsugot han gipupukisi in katungdanan dida han mga pamuhatan, sugad man ha paghatag hin tig-usa nga paa nga hamon, mga kapon, mga prutas nga tikang ha China ha bisan ano nga bahin han tuig. Kun nakakadungog hiya hin libak nga maraot ha mga tuminungnong, diri hiya nagpapakadidtuanon, nasabat hiya han mga libak ngan nalabis pa ngani hiya; ta, kun say hinbabatian niya nga say ginpapakaraot an mga mestiso sanglay,(19> o katsila man, nabulig man liwat hiya pagpakaraot, tingali kun nagpapakakatsila na hiya nga hingpit(20) dida hini. Hiya an siyahan nga nauyon han bisan ano nga ipasurugot o kabaraydan han taghimungto, labi na kun inaabat niya nga ha luyo may dara nga pagpapakyawan o pagpapasuhulan unina. May ada niya andam gihapon nga orkesta nga isusugat ug ighaharana(21) hin bisan ano nga gobernador, hukom, piskal o iba pa, ha mga kaadlawan, mga