MALAIN ANG BUOT kag ang iya mga mata daw luhiion pa nag-agi si Placido Penitente sa Escolta sa pagkadto sa Unibcrsidad sang Santo Tomas.
Halos isa na ka semnan nga nag-abot sia gikan sa iya banwa kag nakasulat na sia sing makaduha sa iya iloy nga iya ginsulit ang iya mga handum sa pag-untat sa pagtuon kag mangita sing palamugnan. Ang iya iloy nagbalos sa iya nga magpaumod lang sia anay, kay sa indi madugay matapos na niya ang pagbabatsilyer sa mga arte, hand masubo nga bayaan niya ang iya mga tulon-an tapos makaligad ang apat ka tuig nga paghinguyang kag pag-antos sa bahin sang isa kag isa.
Sa ano magikan nga nadulaan si Penitente sing luyag sa pagtuon samtang nga isa sia sang labing’ palatuon sa bantog nga kolehiyo nga gindumalahan ni P. Valerio sa Tanawan? Si Penitente nangin-isa didto sang labing’ maayo maghambal sang linatin kag isa sang mga matanlas nga manoghimatarong, nga makahibalo magpagumon ukon maghusay sang mga balaisan nga labing’ mahapos ukon labing’ mabudlay; ang iya mga kasimanwa nagbilang sa iya nga amo ang labing’ maalam, kag ang kura, nga nadala sang amo nga kabantugan, nagbi lang na sa iya nga isa ka mabinatukon (filibustero), isa ka tunay nga kamatiioran nga indi sia pakok ukon isa nga indi makasarang. Ang iya mga abyan indi makahatag sing kasaysayan sa amo nga luyag niya sa pag-untat sa mga pagtuon; wala sia sing mga kahagugma, indi palahampang, halos sia makahibalo sang hunkian1 kag wala man pagtilaw sa rebesino;2 wala pagpati sa mga laygay sang mga prayle, nagtamay sang Tandang Basio, may nabilin pa sia nga kwarta, mga panapot nga ma-
1Hunkian — Isa ka sugal sa baraha nga ininsik.
2Revesino — Sugal sa baraha diin ang mabinlan sing labing’ diutay nga baraha am6 ang madaog.
