- 219
kag nagdugang sa paghutík, mga melón! nga nagpanumdom
sing maayo kag nagtikáng sing mahinay, sa katungdanan nga
magkilala sang pungsod, kay ang mga kahimtangan sang
indyo, kay ang dungóg sang ngalan sang katsilà, kay nahauná
silá nga mga katsilà, kay ang pagtuluohan, kag ibp. ibp. Nadumdomán pa sa Manila ang isá niya ka pamulongpulong nga
sa nahauná iya ginhingyò ang paggamit sang agás sa sugâ nga
isal-i sa lana sang lubí; sa amó nga pagpanibag-o, malayo nga
iya gintulok ang kamatayon sang industriya sa lana, kundi nakità niya lamang ang tuyò sa paghimulós sang isá ka konsehal kay si D. Custodio may matayog nga panan-awan
kag namatok siá sa bug-os nga kusóg sang iya tingog nga nagdaguhób, nga nakità niya nga ang amó nga bukò tamà
ka alang-alang kag gintagnà niya ang daku nga halit sa katilingban. Indi magkubós sa pagkadalayawon ang iya pagpamatok sa isá ka masubô nga lalantunon nga luyag sang ibán
ihalad sa isá ka gobernador sa tughapón sang iya paglakát:
Si D. Custodio nga naglain diutay ang iya buót nga indì naton
madumdomán kon tungod sa anó nga kabangdanan nakapahayag nga ang bitùon nga maabót isá ka kaaway tubtob sa kamatayon sang mataliwan, tungód siní naurongán ang mga manogserenata, kag walâ nila pagpadayuna.
Isá ka adlaw, gintugyan sa iya nga magbalik sa España, sa pagpabulong sang iya balatian sa atay, kag ang mga pamantalaan naghanibal nahanungod sa iya katulad sang isá ka Anteo nga nagkinahanglan sa pagtumban sang iya tiíl sa Ilóy nga Pungsod sa pagtigayon sing bago nga mga kabaskog; labot pa ang Anteo nga manilan-on nakità sa tungâ sang Ulosiudad nga diutay kag walâ matalupangdi. Didto walâ siá makilal-i kag walâ niya maagumi ang mga pagdayaw sa iya. Walâ si pagsimpon sa mga mataas nga katilingban, ang kakulang niya sing tinun-an walâ maghatag sa iya sing daku nga pagbilang sa mga kinabón sang mga may kinaalam kag sa mga akademya, kag sa iya kakulang sing tinun-an kag sa iya politika nga kinumbento, nagpahilayô siá sa mga kinabón, nga malain ang buót, gumón ang panumdoman, nga sa maathag walâ sia sing makuhà kundi linag-itay kag madatà nga sinugal. Nawalà sa iya ang masinulundon nga mga sulogùón sa Manila nga nag-antos sang tanan niya nga kabuangan, kag tungód
