220
sina sila ang iya ginpasulabi; ang tugnaw sanglit nagbutang sa
iya sa luyo sang isa ka dapog nga may kalayo, ukon sa pulmoniya, ginpakamaayo na lamang niya ang tugnaw sa Manila
diin tuman na nga magkunop sia sang isa ka ahaw nga bupanda; sa tig-ilinit wala sia sing silya nga ilidagan kag
bath nga nagkuyab sa iya; sa katapusan, sa Madrid isa
sia sa madamb kag. wala’y sapayan sang iya mga brilyante,
ginbilang sia nga isa ka paleto nga indi makahibalo magtikang, subong man nga isa ka indyano, ang iya mga pagpangduhadoha ginkadlawan nila kag ginyauyao sia kag ginpakahuy-an sang pila ka tikasan nga naakig sa iya. Naglain ang
iya buot sa mga dumaan, nga wala magsapak sang iya mga
kaisipan, subong man sa mga linta nga nagsupsop sang iya mga
palhok, nagpahayag sia nga sakop sia sang bunghay Liberal
bumalik sia sa Filipinas nga wala pa matuigi, kon wala sia
mabulong sa iya balatian sa atay, bug-os nga nagliwat ang iya
mga kaisipan.
Ang napulo kag isa ka bulan nga iya ginhinguyang sa Ulosiudad. nga iya ginpaligad sa mga politiko sa kapehan, nga halos wala na tanan sa palangagdan; ang nagkalainlain nga mga pamulongpulong nga iya nabunit kag didto, ini ukon ina nga sinulat nga nagapamatok kag tanan yadto’ng pangabuhing’ binanwahanon nga naalimunaw sa taliwala kutob sa palaguntingan sa mga linagatik sang gunting sang Barbero nga nagpahayag sang iya palatuntonan, tubtob sa mga salusalo, diin ginsilimpon ang mga tinaga nga nagkaigb kag makapabatyag nahanungod sang nanuhavtohay nga mga sadsaran sang mga kaisipan sa panghimanwa, sa mga ginkatuhayan, sa mga pagpamatok, sa mga may aligutgot, kag ibp. tanan ini samtang nga nagpahilayb sia sa Europa nagbugtaw ang dakh nga kinaalam sa iva kaugalingon, subong sang binhi nga ginpanggas, nga napunggan ang pagtubb sa kadamol sang iya panit kag amo ang kahimtangan nga, sang magdungka sa Manila, nagtuo nga nagbago ang iya Kinabuhi, kag, ang nahanabb, nga sia may labine’ langitnon nga mga hingyu kag may labing’ putli nga mga handum. Kag sa hayu nga liberal tumomban sia sa Manila.
Sa nahauna nga mga binulan sang iya pag-abot, ang tanan nga iya ginhambal nahanungod lamang sang Madrid, sang iya
