224
Nahanungod sa mga kaisipán sa pagtuluohan, ginpakama-
hál niya ang iya pagka-katoliko, labi nga pagka-katoliko, a!
ang katolikong España, ang dutà ni María Santísima... Ang
isá ka liberal saráng kag dapat nga magkatóliko diín ang mga
manogpamatok sa kauswagan nagpaka-diyosdiyos ukón nagpaka-santos katulad sang isá ka mailúm nga tawo nga nagpakamaputî sa Kapreriya. Apang wala'y sapayán sang tanán nagkaon sia sing karne sa inadlaw sang Kwaresma lwás lamang sa
Byernes santo; walâ gid pagkompesar, walâ pagpati sa mga
milagro bisán sa pagka-dimasalaypon sang Papa, kag kon magsimba, makadto siá sa ikanapulò ang taknà ukón sa labing
madali, sa misa sang tropa. Bisán nga sa Madrid nakahambal
siá sing malain nahanungód sa mga talapùanan sa pagtuluohan agúd nga indì siá maglibagon sa iya kasilingan diín siá
nagpangabuhi, inâ tanán iya ginbilang nga mga anakronismo,1
naghambal sing mga malaot batok sa Inquisición2 kag nag-
sugid sang sugilanon nga binastos ukón makahalam-ot diín
nagsaot ang mga sotana, ukón, sa isá ka pulong, ang mga
prayle nga walâ sing mga sotana, apang sa paghambal sang
Filipinas nga dapat dumalahan paagi sa pinasahî nga mga
pagbulot-an, nag-ubó siá, nagpilák sing panulok sang nakahangóp, binatak niya liwat ang iya kamót sa paghagyò nga
may likúm.
Ang mga prayle kinahanglanon, malain nga kinahang lanon, silíng niya.
Kag maakig siá kon may isá ka indyo nga magpangahás sa pagpangduhadoha sang mga milagro ukón indì magpati sa Papa. Ang tanan nga silot sang Inquisicion diutay pa sa pagsilot sang amó nga kakahas.
Kon pamatukan nga ang paggahúm ukón pagpangabuhî sa bili sang kapakok may liwan nga ngalan nga malain pamatian kag ginsilutan sang mga pagbulot-an kon ang makasalâ isá lamang, manginlwás siá sa pagsambit sang ibán nga mga kolonya.
- Kitá, -silíng niya sa tingog sang isá ka punòan, saráng makahambal sing tuman kabaskog! Indì kitá katulad
1 Anacronismo - Ang sayop sa pag-isip sang panahon. 2 Inqusición - Hukmanan diin gin-usisa ang pagka-dimatinuohon sang tawo
