- 241
kag nagayaób sa dagway sang sumalakdag sa tatlo ka mag-abyan
nga nagakadlaw sa iya... tigbatás sang iya mga kaisipan, sang
iya ipalatugsiling.
Ang bag-uhanon nagbatyag sing tuman nga pagdayaw kag katahurán sa pamatan-on.
—May dagway siá sang isá ka tulotunto, apang amó inâ siá, padayon ni Tadeo. —Natawo siá sa San Pedro Makati kag ginakawad-an siá sang madamò nga butáng; wala gid sia pagpaligò bisán magtiláw sang baboy kay, sunô sa iya, ang mga katsilà walâ sinâ pagkaon kag sa amó man nga katarungan walâ pagkaon sang kan-on, patís bisán sang ginamós, bisán mapatay siá sa gutom kag maglaway siá... Ang tanan nga nagahalín sa Europa, nga agup-upón ukón maayo, ginbilang niya nga naghalín sa langit, kag sang bulan nga nagligad linuwás siá ni Basilio sa tuman nga kasakit sang tiyán: nakakaon siá sing isá ka sukób nga mustasa sa pagtiláw kon anó ang tagá-Europa!
Sa amó nga tión ginsugdan sang orkesta ang paglanton sang isá ka balse.
—Nakità mo inâ nga ginuo? Ina'ng bagûbagùón nga nagalakát nga nagalingas nga nagapaabót nga yaubán? Siá ang bantog nga gobernador sang Pangasinan, isá ka maayo nga tawo nga nadulàan sing luyag sa pagkaon kon may isá ka indyo nga indì magyaób sa iya... Diutay lang siá mapatáy kon walâ siá makapagwâ sang pabando sa mga pagyaób nga amó ang gingikanan sang iya kabantugan. Makaluluoy nga tawo! May tatlo na ka adlaw nga nag-abót siá gikan sa puód kag dag ano ang iya pagoiwang! Oh! Yari ang dakû nga tawo, ang halangdon, muklata ninyo ang inyo mga mata!
—Sin-o? Inâ nga nagapasampok sang iya mga kilay?
—Huo, inâ si don Custodio, ang liberal nga si don Custodio, nagapasampok sang iya mga kilay kay nagaisip siá sang isá ka proyekto nga malahalon... Kon ginsunod ang mga butáng nga yarà sa iya ulo nagliwát karón ang kahimtangan! A! Yari nag-abót si Makaraig, ang imo kaupod sa balay!
Matuod man, nga umabot si Makaraig nga kabuylog nanday Pecson, Sandoval kag Isagani. Sang makità silá ni Tadeo tumindog siá kag nagyaób sa ila.
