Page:Ang-Pilibusterismo-Hiligaynon-ni-Jose-Rizal-1964.pdf/26

This page has been validated.
8
PILIBUSTERISMO

— Ang kalalangan tuman kahapós, — siling niya nga may tumalagsa nga panghambal, nga may samù sang hambal nga ininglés kag sang hambal sang tagá-Amérikang' Nabagatnan, — kag akó sa pagkamatuod walâ makahangóp kon ngaa walâ inâ mahanabò sa ibán.

Ang tanán nagtinulok sa iya nga naghatag sing daků nga pagtalupangod, lakip ang dominiko. Ang manog-alahás isá ka tawo nga mamalá, mataas, mabakod, batók nga kayumanggi nga nagpanapót katulad sang ingles kag naggamit sing kalù nga tinsin.3 Nabuyok ang igtalupangod sa iya sa iya malabà nga mga buhók, nga lunsay putî nga tuhay sangsa iya itúm nga bungot, nga malakâ, nga nagpakilala sang iya ginhalinán nga mestiso. Sa paglikáw sang kasilaw sang adlaw padayon siá naggamit sing dalagkò nga mga tagusilang nga asúl nga bug-os naglipón sa iya mga mata kag sang bahin sang iya mga pisngi, nga naghatag sa iya sing dagway sang isá ka bulág ukón may masakit sa matá. Nagtindog siá nga nagbikà ang iya mga batis nga daw nagpanimbangon, ang iya mga kamót nasulód sa mga palhok sang iya tsakita.

— Ang kalalangan tamà kahapós, — sulit niya, —kag indi makahinguyang sing isá ka sikapat!

Nagdugang ang pagtalupangod sa iya! Ginsugid sa mga tinipuntipon sa Manila nga inâ nga tawo manogtudlò sa Heneral kag makità na sang tanán ang kalalangan nga nián hikuton. Bisán si Don Custodio lumisò sa pagpamati sa iya.

— Magkutkot sing kanal patadlong halín sa ilayá tubtob sa gibwangán sang subâ, nga maagi sa Manila, sa sini, mahimò sing isá ka bag-o nga subâ nga may kanal, kag takpan ang daan nga subâ sang Pasig. Diutay nga bahin sang dutà ang magamit, mapalip-ot ang pagpaalintunay, kag mapunggan ang paghumán sang mga bahura!

Ang hingyù nakapatangâ halos sa tanán, nga naanad sa hulohampol nga kalalangan.

— Isá inâ ka hingyù nga may pagka-inglés! — Hambal ni Ben Zayb, nga luyag magdayaw kay Simoun. — Ang manog- alahás nakapuyô sing madugay sa Amérikang' Naaminhan.
———————
9 Tinsin, Timsin — Isá ka sari sang tanúm nga tuman kamag-an: Aegilops fluviatilis.