225
mitivo. Sanglit ang iya mga katarungan indi makapapati sa
iya, si don Primitivo nagdangóp sa manogpatigayón sa mga
pulungkòan. —Indì akó magsugót! —Sabát sang ginùo nga
nagpahubot sang iya sigarilyo sing matawhay. Ang manogpatigayón dumangóp sa manogdumala. —Indì akó magsugót!
Sulit niya kag umidág pa gid sa butaka. Ang direktor naghalín, samtang ang mga artilyero² sa mga higád nagsugod sa
pag-amba sing dulungan:
—A indì! A hùo! A indì! A indi! A buo!
Ang aton gumulowà, nga karón nagbalanì sang igtalupangod sang tanán, nagtuo nga makapakubós sa iya kon ba- yàan niya ang butaka kag nagpakalig-on sa iya pulungkòan samtang ginsulit niya ang iya sabát sa duhá ka bumalantay nga nagtawag sang manogdumala. Ang mga bumalantay, nga may katahap sa kahimtangan sang nagpamatok, nagpangità sang ila kabo, samtang ang bug-os nga tumalan-aw nagpinalakpak. sa pagdayaw sa pagpangalig-on sang tawo nga nagpadayon sa pagpungkò katulad sang isá ka senador nga romanhon.
Naghinuni ang mga panilbato, ang tawo nga may malig-on nga ugali naglingaslingas nga may bugál nga nagtuo nga siá ang ginpitohan; nabatián ang hiríhirí sang mga kabayo, mutikán ang hublag; maskin sin-o makasiling nga nagsugod ang isá ka ribók ukón indi gani isá ka kinagubot; indì, gin-dulogan sang orkesta ang paglanton sang balse kag naglanton sang martsa real; nag-abót ang Kapitan Heneral kag Gobernador sang Kapulòán: ang tanan nga panulok nangità sa iya. nagsunod sa iya, nadulà kag sa katapusan nakità siá sa iya palko. kag, sang tapos siá makatulok sa tanán nga bahin kag makahatag kalipay sa pilá ka tawo sa iya gamhanan nga pagyaób, pumungkò siá sa silyon nga katulad sang isá ka tawo nga naghulát sa iya. Hantì ang mga artilyero naghilipos kag ang orkesta naglanton sa pagsugod sang programa.
Ang aton mga tumoluon nagpulungkò sa isá ka palko nga nag-atubang sa iya ni Pepay, ang baylarina. Iní nga palko
2 Mga artilyero - Ang mga artilyero amó lamang ang mga soldadong pungsudnon sadto sa Filipinas. Tungód nga silá mga katsila ginhimo nila ang luyag lamang nila himuon. Sa baylo, ang mga beterano, nga tumandok, wala'y sapayán nga silá mga bumalantay sang kapag-unan sang banwa, sanglit silá mga indyo, sa masunson wala ginatumana kag wala ginatahas sang mga katsila, labí na gid sadto'ng mga may malass nga nahamtangán sa katilingban kag mga opisyal sa pangulohán,
