Page:Ang-Pilibusterismo-Hiligaynon-ni-Jose-Rizal-1964.pdf/336

This page has been proofread.


318
PILIBUSTERISMO


— Ang pila sa ila pangluthangon. — hambal sang isa. — mga duha ka dosena nga manogpanibag-o, ipanapok gilayon kag sa tunga sang kalinong sang kagab-ihon, mapalong tubtob kon san-o ang bugal sang mga may aligutgot!

— Indi. — tugda sang isa nga may maayo nga tagipusuon,

— tuman na ang mga tropa nga maglibot sa mga dalan, ang batalyon sang kabalyeriya halimbawa. nga may mga sable nga nahuso sa mga tagub; tuman na nga pangguyuron ang pila ka kanyon ... tuman ina! Ang banwa tuman ka mahadlukon kag ang tanan masulod sa ila mga balay.

— Indi, indi, — isip sang isa. — ini amo ang kahigayunan sa pagsubol sang kaaway; indi tuman nga magsulod lang sila sa ila mga balay. dapat sila pagwaon. katulad sang malain nga mga sungaw paagi sa mga implasto. Kon indi nila pagkaisahan ang paghimb sang kagubot, paisugon sila paagi sa mga tawo nga manogsugyot... Ako nagaisip nga ang mga tropa mag-unay sa ila mga armas kag magpakita nga wala sa ila bungog kag wala pagsapak. agud sila mangisog kag kon may tumoblag, uyatan nila ang ila mga armas, kag paspasan!

— Ang katuyban nagapatunay sang kahigayunan, — siling sang isa, —ang aton katuyban amo ang aton balaan nga Pagtuluohan kag ang kadungganan sang Pungsod. Ilawag ang pagkibon sang duog. kag sa labing’ diutay nga pagtublag, dakpon ang tanan nga manggaranon kag mga may tinun-an ... kag tinloan ang pungsod.6

— Kon wala ako mag-abot sa igu nga panahon sa pagtudlo sang pagpakahinay, — sugpon ni P. Irene, nga naghambal kay Kapitan Tiago, — ginalauman ko nga karon nagailig na ang dugo sa mga dalan. Nanumdom ako sa imo, Kapi­ tan ... Ang guban sang mga manggugubot wala makatigayon sing madamo sa Heneral, kag ginkanugonan nga wala si Simoun! A! kon si Simoun wala magmasakit...

___________

6 Sang tuig 1889, sang ang Tagsulat sini yara sa Manila, naglibot ang matunog nga hinuringh oring nga ginapatuga ang isa ka ribok. Tanan yadto isa lamang ka pahituhito agud may kabangdanan nga ipatapok ang mga pilipinhon nga labing’ maalam kag ipaluthang sila kon ma hi mo. Apang sa maayo nga palad ang mga punoan wala magdula sang ila maayo nga isip, kag wala nila pagpatihi ang mga hinuringhoring nga ginpahito sadto’ng mga nagpakalabi pa sa mga karabinero nga katsila nga amo ang ginapahanungdan ni Rizal sa sini nga ba bin.