Page:Ang-Pilibusterismo-Hiligaynon-ni-Jose-Rizal-1964.pdf/351

This page has been proofread.


333
SI JULI


patay tungod sa aton mga salâ, si Julí indi makahimò sing amó man sa kay Utod Penchang?

Sang dumangat ang mga balità sa isá ka payág diín nagpuyo ang kailó nga Julí kag ang iya lolo, ang pamatan-on nga babae nagpangabáy nga suliton sing makaduhá sa iya ang balità. Tinulok niya si utod Balî nga amó ang nagsugid sa iya, daw indi niya mahangpan, nga indi niya maalangot ang mga kaisipán; nagragungrong lamang sa iya palamatin-an, nabatyagán niya ang pagpug-ok sang iya dughan kag may madulóm siá nga panan-awan nga ini nga hitabû makahilabót sa kalaglagan sang iya palaabuton. Apang, buót siá manghawid sa isá ka giháy sang silak sang paglaum, nagyuhóm, nga nagtuo nga si utod Bali nagbutíg lamang sa iya, nga tuman kasakit, apang pasayluhón niya siá nga daan kon isilíng niya nga amó inâ; apang si utod Bali nangurós sang iya kumalagkò kag isá ka tudlò kag hinalukán niya, sa pagpamatuod nga ang ginhambal niya matuod. Hantì tumaliwan sing dayon ang mga yuhóm sa mga bibig sang pamatan-on, nangluspad siá, makahalawhaw nga pagpalangluspad, nabatyagán niya nga nadulàan siá sing mga kusóg kag, nahauná pa lang mahanabò sa iya kinabuhi, nadulàan siá sing pangalibutan kag napukan.

Sang sa lakás nga pagpukpok, mga pagkusî, pagwisik sing tubig, mga pagpangurós kag pagbutáng sing nabenditahan nga mga lukay nagbalik ang pangalibutan sang pamatan-on kag nagsugid sang iya kahimtangan, ang mga luhà malinóng nga nag-ilig gikan sa iya mga matá, tinulôtulô, walâ sing hibubun-ot, walâ sing panaghoy, walâ sing panumbunganon! Nanumdom siá kay Basilio nga walâ sing sumalakdag wás kay Kapitán Tiago, kag napatáy iní, bug-os nga nabilín siá nga walâ sing umalapin kag walâ sing kahilwayan. Sa Filipinas butáng nga nasayran na nga sa tanán kinahanglan ang mga halambuyan, kutob mabunyagán ang tawo tubtob sa iya kamatayon, sa pagtigayon sang hustisya, sa pagkuhà sing pahanugot ukón sa pagsugod sang maskin anó nga industriya. Kag sanglit ginsugid nga ang amó nga pagbilanggo kay Basilio nagikan sa mga paghingabót nahanungód sa iya kag sa iya amáy, ang kalisód sang pamatan-on nga dalaga lumambot sa mga latid nga nadulàan siá sing paglaum. Karón nagtubò sa iya hunâhonà ang