kinatsilâ. Diri may imo ka, tukayo, nga kamatuoran kon
ngaa nga nagaisog kitá. Sa amon panahón nagtuón kamí
sang latín, kay ang amon mga tulon-an sa linatín; karón kamó
nagatuón sinâ sing diutay, apang wala kamó sing mga tulon-an
nga linatín; ang inyo mga tulon-an sa kinatsilâ kag walâ
ginatudlò ini nga hambal: actas parentum pejor avis tulit nos
nequiores! Sunô sa hambal ni Horacio.
Kag sang mahambal niya iní pumahilayo siá katulad sang isá ka emperador nga romanhon. Ang duhá ka pamatan-on nagkinadlaw.
—Inâ nga mga tawo sang una,— hambal ni Isagani,— sa tanán may makità nga kaiwatan; ihingyò sa ila ang isá ka butáng, kag sa baylo nga tulukon nila ang mga kaayuhan, ginatalupangdan lamang nila ang mga kahul-anan. Luyag nila nga ang tanán mag-abót nga mahining kag manipulon. katulad sang bola sa bilyar.
—Sa imo tiyù sunô sa iya luyag,— hambal ni Basilio.— Nagahambal silá sang ila anay mga panahón .. Pamatii, sa tuyò ano ang ginahambal sang imo tiyù nahanungód kay Paulita?
Si Isagani nagpalamulá.
— Ginhatagan niya akó sing isá ka laygay nahanungód sa pagpili sang asawa... Sinabát ko siá nga sa Manila walâ na sing liwan katulad sa iya, maayuayo, nakatuón sing maayo, ilo...
—Manggaranon kaayo, mahipid, masinadyahon, nga walâ sing kasawayan kundi ang isá ka tiyà nga kaladlawán,— sugpon ni Basilio nga nagkadlaw.
Si Isagani nagkadlaw man.
—Sa kinahanglan sang tiyà, nakasayod ka nga ginpangabáy niya ako nga pangitàon ko ang iya bana?
—Si Donya Victorina? Kag ikaw nagtug-an ka sa iya agúd itigana niya sa imo ang imo nobya?
—Hùo gid lang eh! Apang ang matùod nga ang iya bana nagapanagô lamang... sa baláy sang akon tiyù!
Nagkadlaw silá nga duhá.
— Kag amó iní, — padayon ni Isagani, —kon tungod sa anó nga ang akon tiyù, nga isá ka tawo nga matarong kaayo,
