toban kag ang palaabuton, sa pagpamatuod sang iya mga buhat kag ang tawo indi nga mas-a! Sa baylo sini nga mga pagpainuino, si Basilio namatok lamang sa isá ka tinimawang kaisipán:
— Anó ang ihambal sang kalibutan, sa pagtan-aw sa damò nga pinatyanay?
—Ang kalibutan mamalakpak, subong sa gihapon, nga makilala sang katarungan sang labing' kusganán, sang labing' mapagrus!— sabát ni Simoun nga nagyuhóm nga may kapintas.— Ang Europa namalakpak sang ang mga pungsod nga katundanon nagpahamak sang minilyon ka indyo sa América, kag indi sa kabangdanan nga magtukod sang mga pungsod nga labí katarong kag labí kalinóng; yarà ang Aminhan nga may kahilwayan nga mapaiyaiyahon, ang iya pagbulot-an kay Lynch, ang iya kagarukán sa polítika; yarà ang Bagatnan nga may mga repúblika nga indi malinóng, ang iya makalilisang nga mga ribók, mga binanwahanon nga ribók, ang iya mga kinagubot, katulad sa iya Ilóy nga España! Ang Europa namalakpak sang ang Portugal sumalakay sang kapulòán sang Molucas, namalakpak sang ang gamhanan nga Inglaterra lumaglag sa Pacífico sang tumandok nga mga kabikahan sa pagpaluntad sang ila kaugalingon nga mga manlulontad. Ang Europa mamalakpak subong sang iya pagpamalakpak sa katapusan sang isá ka drama, sa katapusan nga may kamatayon: ang timawà nagatalupangod lamang sing diutay sa unód kundi ang ginatalupangdan lamang ang mahanabò! Himòa sing maayo ang krimen kag pagadayawon ka, kag labi nga madamò ang maluyag sa imo sangsa mga may buhat nga matarong, nga nagbuhat nga may pagka-mapainubuson kag kahadlok.
— Matuod gid, —sabát sang pamatan-on. —Anó ang pulós ko kon sa katapusan kag pagligad mamalakpak silá ukón magtamay, kon inâ nga kalibutan walâ pag-atipán sang mga ginalupig, sang mga imol kag sang maluya nga mga babae? Anó nga mga pag-ulikid ang akon tipigan sa isá ka katilingban nga walâ man pagtipig sang bisán anó sa akon?
— Amó inâ ang akon luyag, silíng sang manogsuláy nga madinalag-on.
