awanan pagpSpaayan, dakes, no kayatyo, ngem addada met naimbag, ket no awan maaramid dagitoy, gapo ta awan met rikna ti
bagi nga inda masarakan: ti Hi a bassit la ti panangibiangna kadagiti banbanag a maipapan kenkuana. Ngem saannak a immay
a makisusik kadakayo maipapan itoy a banag: immayak a umay
dumawat iti patigmaanyo, ket kunayo nga innak itamed ti ulok
kadagiti nakalalaad a sinan-didios . . .
—Wen, ket ulitak, ta ditoy, wenno itamed ti ulo, wenno baybay-an a mapuglay.
—¿Wenno itamed ti ulo, wenno baybay-an a mapuglay?— inulit ni Ibarra a sipapanunot. —INatangken a pagpilian! Ngem, apay? Saan kad a mabalin a pagtipunen ti ayat ko iti Daga a nakayanakak ken ti ayat ko iti Espania? Masapol kad ti aguyas iti daga tapno agbalin datao a naimbag a kristiano, dadaelen ti bukod a kararua tapno maitungpal ti maysa a naimbag a gakat? Ayatek ti Daga a nakayanakak, ayatek ti Pilipinas, piman ta iso ti nakautangak iti biagko ken nam-ay, ken gapo ta amin a tao rebbengna nga ayaten ti Daga a nakayanakanna; ayatek ti Espa nia, Daga a nakayanakan dagidi ap-appok, ta uray no kasano, ti Pilipinas, utangna, ket utang nanto kenkuana ti gasat, nam-ay ken kasakbayanna; katoliko-ak, adda a tagtaginayunek a sitatarnaw ti pammati dagidi nagan-annak kaniak, ket diak makita ti gapona nga inna itamed ti ulok, idinto ta mabalinko nga itangad, innak yawat kadagiti kabusorko, idinto ta mabalinko ida a payatpayaten.
—Wen, ta ti daga a kayatyo a pagmulaan adda iti ikot dagiti kabusoryo, ket awan pigsayo a makibakal kadakuada. .. Masapol nga agepenyo nga umuna dayta ima nga...
Ngem daydi bumaro dina pinatuloy ket kinunana a nakaunget:
—¡Umagep! dNgem, malipatanyo nga isuda ti nangpapatay daydi ama, malipatanyo nga isuda inda pinakutkot iti tanemna... ? Ngem siak, siak nga anakna, diak malipatan, ket no diak ibales, gapo ta panpanunutek ti naimbag a nagan ti Relijion.
Daydi lakay a pilosopo indumugna ti ulona.
—Apo Ibarra, —kinunana a siinayad; —no taginayunenyo dagita a laglagip, laglagip a ti pananglipatyo diak mabalin a ipatigmaan, bay-anyo dayta gakat a inkay ikalkalikagom ket inkay sapulen iti sabali a disso ti pagimbagan dagiti kakailianyo. Ti gakat
