piman ta awan pay sabali nga inna makita no di bin-ig a nadarisay
a panpanunot, saanna nga ammo ti gapo dagiti saan a pudpudno a
panagbabain. Nupay kasta, inna lingdan ti rupana iti paypayna,
no daytay inda angawen iti naragsak, ngem iso met tay umisem
dagiti matmatana ket kas la agbibineg iti apagbassit ti amin a
bagina.
Mangrugi a masilawanen dagiti balbalay, ket kadagiti lanlansangan a sursursuren dagiti musmusiko inda met maseggedan, dagiti ar-arania, kawayan ken kayo, a natulad kadagiti adda iti simbaan.
Manipod iti lansangan, makita kadagiti silulukat a tawtawa dagiti balbalay, dagiti tattao a napalalo ti pannakaparinggorda, iti let-ang ti kasta unay a silaw ken sayamusom dagiti sabsabong, a danggayan dagiti timtimek ti piano, arpa wenno orkesta. Kadagiti lanlansangan, makita nga agdadaliasat dagiti sasanglay, kakastila, pilipino, ket kadagitoy, addada nakaaruat iti kawes ti europeo, addada met nakaaruat iti kawes da met laeng a bukod. Magmagnada nga aglalaok, agsisinnikil ken agdidinnuron dagiti babaunen a nakaawit iti karne kada manmanok, agad-adal a nakaaruat iti puraw, lallaki kada babbai. nga istay la ida madalapos dagiti luglugan ken kalkalesa, nga uray kasano a panagpatpatabi dagiti agpaguyod, narigat unay ti ilulusotda.
Iti sañgo ti balay ni Kapitan Basilio, addada sumagmamano a babbaro ken babbalasang a kimmablaaw kadagiti am-ammo tayon ket inawisda ida nga umuli. Ti naragsak a timek ni Sinang a nagtartaray a immulog iso ti nangguped kadagiti amin a pampambarda.
—Umulikay biit tapno makaayak a makikuyog kadakayo,—kinunana.— Maumaakon iti kasta unay a tao a diak am-ammo, nga awan la ti sabali a sasawenda no di manok kada nipis.
Immulida.
Ti kadaklan napunno iti tao. Dagiti dadduma inda kinablawaan ni Ibarra, a ti naganna am-ammo ti amin a taon; inda mingmingmingan a nakamulengleng iti kinalibnos ni María Clara, ket dagiti babbaket indayamudumda idi madamada nga agmammama: "Kas man la ni Apo Santa María."
Sadiay nagsokolateda. Ni Kapitan Basilio nagbalin a kaingungot a gayyem ken mangisaksakit ken Ibarra nanipod iti daydi aldaw a panagrambakda iti bakir. Naammuanna gapo iti daydi tele-
