kaskasasaad: ditoy saan tay a mabalin a katawaan iti napatak
dagita a banbanag, a kas sadi Espania wenno sadi nalawagan a
Europa. Nupay kasta, ikagumaanyo iti kasakbayan a yadadda
ti annadyo; sinaranget-yo dagiti praile, isuda a gapo iti kayulugan ken kinabaknang da, masapol a inda madayaw. Ngem
inkayto salakniban, ta ayatek dagiti naimbag a inanak, kayatko
a mapagraeman ti lagip dagiti nagannak; siak inayatko met
dagiti nagan-annak kaniak, ket jadda ti Dios! diak ammo no
ania kuma ti innak inaramid, no siak ti nakaaramidan ti naaramid kadakayo . . .
Sana binaliwan a dagos ti saritana, ket sinaludsudna:
—Nasauda kaniak a naggapukay sadi Europa: dnagyankay sadi Madrid?
—Wen, apo, nagbinulanak sadiay.
?Nangngegyo ngata a nasao dagiti kamkameng ti bubongko? —Kappapanawyo sadiay idi naigasatak ti nayam-ammo kadakuada.
—¿Ket, apay, ngarod, a immay kayo a saan a nangisangpet iti maysa a surat a pangikalikagumda kadakayo?
—Apo, —insungbat ni Ibarra a nagtamed, —gapo ta saanak a naggapo a nagtartaros sadi Espania, ken gapo pay ta nasasauda ti kababalinyo, ket kinunak ket di a ti maysa a surat a pangikalikagom saan la nga awan inna pagpaayan, no di pay ket maysa a makasasakit: dakam amin a pilipino addakam a naikalikagom ita dayaw ta biangyo.
Maysa nga isem ti nagpadlaw kadagiti bibbibig daydi lakay a soldado, iso a simmungbat a si-inayad a kasna itay rinukod ken tinimbeng dagiti sasaona:
—Makaayatak ta kasta ti pamanunutanyo, ket . . . ¡kasta kuma ti rebbengna! Nupay kasta, anak, ammuyo ngata da giti naipabaklay kadakam ditoy Pilipinas. Ditoy, dakami, lallakay a sosoldado, aramidenmi amin ket dakam amin: dakam ti Ari, Ministro de Estado, de Guerra, de Gobernacion, de Fomento, de Gracia y Justicia, kdmpy. ket ti pay dakdakes, ta iti uray ania laeng, masapulmi pay la ti makiuman iti adayo nga Ina nga Espania, iso a mangannamong wenno mangpaid, kas
maitutop iti kasasaad no dadduma, sibubulsek! kadagiti ikalkalikagom mi. Ket jkunami, dakam a kakastila: “ti ado ti gammatanna, basrit ti mapetpetanna!” Umaykam pay ditoy a, iti
