napiliten a nagalla-allatiw a nagulawulaw kadagiti inilin-ili nga
agsapsapol iti saanen a kinabaknang no di la sangkabassit a namay nga agbiag kadagiti matda pay nga al-aldawna; idi ta naallilaw kadagiti sarsarita dagiti kakailianna a naggapgapo sadi Pili
pinas, ket simmakay a napan sadiay, dagidi panpanunotna nagbaliwda, ket maysan a nataer a mestisa, maysan a nalapsat a india,
a dagiti matmatana, dadakkel da ken nangisit, nabungon iti seda
ken lupot a sumalsalagasag, nagulgulan kadagiti birbriliante ken
balbalitok, ti innan nakita a mangigayat iti ayatna, kadagiti lugluganna, kdmpy. Dimteng sadi Pilipinas, ket inpagarupna a matungpal ti darepdepna, ta dagiti babbalasang a nakalugan iti nakalupkupan iti pirak a mapan iti Luneta ken iti Malekon inda
man kinita iti kas la nagagar. Ngem, idi ta naikkaten iti saadna,
daydi mestisa, daydi india nagpnkawdan, ket napalalo unay a rigat
na a nangar arapaap iti ladawan ti maysa a balo, ngem balo a
naka-av-ayo. Iso ti gapona nga idi ta makitana a matungpal
sangkabassit ti tagainepna, nagliday, ngem agsipod ta adda met
sangkabassit a naikasigod a pilosopiana, kinunana: “!Daydi,
maysa laeng a tagainep, ket ditoy lubong, saan nga agbiag datao
nga agdardarepdep!” Kasdi ti inna pinangguped kadagiti duaduana: ni dunia Victorina pilkatanna ti rupana iti polbos de arroz, !pshe!, inton makapagasawadan, ammunanto ti pamayan
tapno inna ikkaten; ado dagiti kurkuribetbetnan, ngem ti aruatna ad-ado pay, dagiti pigpigis ken sarsaraitna; maysa a baket a
napasindayag manangipapilit iti k^yatna, lakien pay, ngem ni
bisin adadda pay ti kinalakienna, adadda pay a manangipapilit
iti kayatna ket adadda pay a napasindayag, maysa pay, iso ti gapo
na nga iso naiyanak a nasam-it ti kababalinna, ket? ammo kadi?
ni ayat pagbalbaliwenna dagiti kabkababalin; ni dunia Victorina,
dakes unay ti panagsaona iti sao ti kastila, ngem iso di met nasayaat ti inna panagsao, kas kinuna ti pangulo ti Negosiado idi
inpakaammuna kenkuana ti pannakaikkatna iti saadna, ket
maysa pay, ?ania? ni dunia Victorina, maysa a baket a nalaad
ken nakakatkatawa? jlso, pilay, awan ngipenna ket awan buok
nan! Ni don Tiburcio adadda a kaykayatna nga iso ti mangaywan ngem ti iso ti inda aywanan a masakit gapo iti bisin. No
adda maysa a gayyemna a manguyaw kenkuana, kastoy ti inna
isungbat: “Ikkannak iti kanek ket panaganannak agbagtit.”
Ni don Tiburcio, iso tay kuna a lalaki a di makapisit iti
