Page:Dinak-Sagiden-Noli-Me-Tangere-Iti-Iloko-IV-ni-Jose-Rizal-N719i.pdf/374

This page has been validated.



taudan ti maitcd a gungguna tapno sumaya-at ti panagmulmula ken ti panagtagtagilako . . . !bendito toy a dakes, ta ado man ti imbag a pataudenna! —Iti daytoy umuna a benneg iso ti yan dagiti babbai nga aglaklako iti mama, tabako, kankanen, makmakan, kdmpy.; sadiay iso ti yan dagiti ububbing a kumuyog kadagiti amma wenno ulitcgda, a mangyusuat kadakuada a siaannad kadagiti palpalimed ti biag.

Toy a benneg naidurapat iti sabali a benneg a dakdakkel bassit, maysa kuma a foyer, iso a pagguummungan dagiti tattao kasangwanan ti soltada. Sadiay, iso ti yan ti kaaduan dagiti manmanok, a nasingdanan iti lubid a naipalok iti daga iti maysa a lansa a tuiang wenno bellang; sadiay iso ti yan dagiti tajur, dagiti naayat iti pallot, ti nalaing a manadi; sadiay iso ti pagtutulagan, pagpanunutan, pagutangan, pagilunudan, pagsapataan, pagpapaga-akan; adda mangap-apros iti manokna nga ur-urnusenna dagiti nasileng a dutdutdotna; adda umamiris ken mangbilang kada­ giti siksiksik ti sakana; masarsarita dagiti paglalaingan dagiti agmamaingel; sadiay, adunto ti inkay makita a naliday ti rupada, a nagbitbit iti natay a manok a naidutdutan ket dagiti saksakana ti inda namitbitan: toy a manok a inda dinungdungngo iti bayat ti mano a bulan, inda tinartaraken ken binanbantayan iti rabii ken aldaw ken inda nanginanamaan iti nakaay-ayo a gasat, ita, maysa laengen a bangkay a mailako iti maysa a piesta, tapno maluto a malayaan ket masida iti daydi met la a rabii: ¡sic transit gloria mundi!1 Ti naabak agsubli iti balayna a pangur-urayan kenkuanna ti di makaidna nga asawana ken dagiti rutayrutayan nga annakna, nga awanen ti sangkabassit a puunanna ket awan payen ti manokna. Amin dagiti balitok a tagtagainep, amin dagid i an-anos a nagtartaraken iti bayat ti ado a bulan, manipod no sumingising ti lawag iti bigat inggana iti lumnek ti init, amin dagidi banbannog ken ketkettang, awan man sabali a bungada no di la tnaymaysa a peseta, ti dapo a natedda iti kasta unay nga asok. —Iti daytoy a foyer iso ti pakiridiaran ti kakuritengan iti isip; ti kaduldugan amisirenna a nalaing ti manok, bagtingenna, mingminganna. ukradenna dagiti paypayakna, aprusanna dagiti luluppona. Addada nasayaat unay ti aruatda a sursuruten ken lawlawlawen dagiti mayat kadagiti manmanokda; addada met na-
__________

(1) Kasta ti panaglabas dagiti daydayaw ditoy lubong!

— 361 —