Page:Dinak-Sagiden-Noli-Me-Tangere-Iti-Iloko-IV-ni-Jose-Rizal-N719i.pdf/426

This page has been validated.



na amin nga adda iti lawlawna. Kitaenyo ita no kasano ti panagtaod dagiti dumadaniw tayo; dagiti Musa ti Nakaparsuaan inda ipakita kadatayo a main-inot dagiti gamgamengda ket rugyandatayon a isman nga abuyan nga agaramid. Dagiti ciencias esperimentales iteddan dagiti umuna a bungbungada; agkurang ita a dagiti al-aldaw inda ida pasayaaten. Dagiti babbaro nga ababogado mabukeldan iti baro a pagsukugan ti Pilosopia del De­recho; dagiti dadduma mangrugidan nga agraniag iti let-ang ti sipnget a nangebbet kadagiti pangpangukuman, ket ipalgakda nga adda nagbaliwan ti pannagna dagiti al-aldaw. Denggenyo no kasano ti panagsasao dagiti agkakabanuag, sarungkaranyo dagiti pagad-adalan, ket sabalin a nagnagan dagiti umaweng kadagiti silsiled a pangisuruan, sadiay a idi dakami, awan sabali nga inkam mangmangngeg no saan a dagiti nagnagan da Santo Tomas Suarez, Amat, Sanchez ken sabsabali pay, a isuda idi ti pannakadiosmi. ¡Awan pagpapaayan ti panagur-uriag dagiti praile manipod kadagiti pulpito da a mangsupiat iti kunada a pannakadadael dagiti naimbag a kababalin, a kas ti panagur-uriag dagi­ ti aglaklako iti ikan a mangibagbaga a naagom dagiti aggatang, a dida ket madlaw a ti lakoda, nalaesen ket awan pagpaayan nan! Agbanbannog la dagiti konkonbento a mangidalapdap ka­ dagiti ramramotda tapno inda lemmesen ti baro nga ayos kada­ giti il-ili; pumanawdan dagiti didios; dagiti ramramot ti kayo mabalinda a pagpuditditen dagiti mulmula a maisadag kenkuana, ngem dida mabalin a ikkaten ti biag dagiti dadduma a naparparsua, a kas ti tumaytayab nga agpangato a mapan sadi langit.

Daydi pilosopo, naparungbuan ti ayatna nga agsao; dagiti matmatana rumanraniagda.

—Nupav kasta, ti baro a bukel, bassit; no kayatda isuda amin, ti rumang-ay, kasta unay nagngina ti intay pinanggatang, mabalin a malmes, —insupiat ni don Filipo, a di mamati iti sao ti lakay.

—Lemmessenna, ¿asinno? ¿tao, dayta bulilinggit a masakit, iso ti manglemmes iti Irarang-ay, dayta mannakabalin nga anak da kanito ken gaget? Kaano ti inna pannakabalin? Ti dogma (ti ipapati ti simbaan nga annong a patien), ti pagbitayan ken ti pagpuuranda iti tao kayatda kuma a sanggaen, ngem inda met iduron. “E pur si muove" (nupay kasta, aggaraw), kinuna ni Gali­

leo idi dagiti dominiko inda pinilit a mangibaga a ti daga saan

— 413 —