Ti kasinsinda winarsianna iti danóm ti rupana, ket daydi daksanggasat napasublina ti riknana.
—¡Ala, dikay agsangsangit! Invine remedium,9 nasarakak ti pamuspusan. Ipantay iti iddana; ¡ala! papigsaenyo ti nakemyo! ta addaák ditoy a kaduayo ket agraman met amin a sirib dagidi inauna... Mangayabkay iti maysa a mangngagas; ket ita met laeng, kasinsin, inka ken Kapitan Jeneral ket inka ikkan iti maysa a "regalo", maysa a kawar a balitok, maysa a singsing "Dadivae quabrantant peñas;10 kunam a ipaáginaldom kenkuana iti Paskua. Irikepyo dagiti tawtawa, dagiti ru-ruangan, ket uray siasinno ti agsalsaludsod ken kasinsin, ibagayo a masakit iti nadagsen. Ket siak, innak met puuran amin a sursurat, pappapel kada pagpagbasaán, tapno awan ti inda masarakan, kas inaramid ni don Crisóstomo. "Scripti testes sunt! ¡Quod medicamenta non sanant, ferrum sanat, quod ferrum non sana, ignis sanat.11
¡Wen, kasinsin, alaem ida; puúram amin! —kinuna ni Kapitana Tinchang; —addagitoy dagiti tultulbek, addagitoy dagiti sursurat ni Kapitan Tiago, ¡puúram ida! Awan matidda a pagiwarnak a naggapo sadi Europa, ta napeggadda unay. Addagituyda nay dagiti "The Times" a ur-urnungek á pagbungunko kuma iti sabón ken lupot. Addagitoy dagiti pagpagbasaán.
—Inka ken Kapitan Jeneral, kasinsin,— kinuna ni don Primitivo; baybay-annak a maymaysa. "In extermis, extrema"12 Itdem kaniak ti pannakabalin ti maysa a direktor romano ket kitaem no diak ispalen ti ili . . . kunak kuma, ni kasinsin.
Ket inrugina ti nagbilin iti kasta unay, inukagna dagiti es-estante, pinigisna dagiti pappapel, pagpagbasaan, sursurat, kdmpy. Iti nabiit, simged ti maysa a puor iti kosina; binalbalsigda dagiti da-daan a palpaltog; intapuakda iti kasilia dagiti naglatlati a rebrebolber; daydi balasangda á kayatna kuma nga ibati ti kanion ti maysa, ta pagbalinenna nga anguyob, inda inungtan.
—"¿Conservare etiam sperasti, perfida?13 Ipuúrmo!
Ket intuluyna ti inna panagpuor.
___________________
:9 Nasarakak ti pamuspusan.
- 10 Dagiti iti ted a "regalo" hurakenda dagiti natangken a batbato.
- 11 Ti naisurat iso ti saksi. Ti di maagasan ti agas, agasan ti landok; ti
di maagasan ti landok, agasan ti apoy.
- 12 Iti kamaudianan maudi a pamuspusan.
- 13 ¿Inuraymo nga idulin, dakes a tao?
— 461 —
