no mapan sadi Antipolo, kinunana nga agpaypaypay ket pagtigtigergerenna ti sakana:
—No siay osti gonggong; Miligen li Antipulo csi! Esi pueli mas kon tolo; no siya osti gonggong.1
Ni Kapitan Tiago ipategna unay daydi insik, nga agkunkuna a mammadles, mangngagas, kdmpy. Iti naminsan a inpaladanna daydi natay nga asawana, idi maikanem a bulan ti sikogna, inna inpadles:
—Si esi no omele y no paktaylo, muje juete-juete! (2)
Ket ni María Clara immay ditoy lubong tapno matungpal ti padles daydi sanglay.
Ni Kapitan Tiago, ngarod, tao a naánnad ken managbutbuteng, saanna a mabalin nga alaen ti nakemna a nalaka a kas ni Paris a taga Troja; saanna a mabalin a kasta-kasta laeng a inna ipangpangruna ti maysa kadagidi dua nga Apo Santa María, gapo iti butengna a mapagurana ti maysa, iso a mabalin a mamataód iti nadagsen a banag. "Annad, kunkunana; "diket ita ti inna panagdadaelen!"
Dagitoy ngata isuda ti panpanunutenna idi dimteng dagiti mangipapati a ti kasdi, utangna iti Turay: isuda da dunia Victorina, don Tiburcio ken Linares.
Ni dunia Victorina iso ti pannakangiwat dagidi lallaki ken iso pay metten, inna inbaga dagiti panagapan-apan ni Linares iti Kapitan Jeneral, ket naulit-ulit a insagidsagidna ti kinaimbag ti adda kabagyanna a "de kategoria".
—Na!— kunkunana,— como ezimos: el que a buena zombra ze acobija, buen palo ze le arrima³
—Ba ... baliktad, baket!—inyanawa ti doktor.
Nabayag bassit nga aldawen a kayatna ti agsao a kasla taga Andalucía, babaen ti inna panangikkat iti "d" ken panangbalikas na a "z" iti "s", ket toy awan siasinoman a nakaikkat iti ulona; umuna pay a paikkatna ti napakulot a pudósna.
—Zi—sana inayon, a ni Ibarra ti tuduenna;—eze lo tenia muy merezio; yo ya lo ije cuano le vi la primera vez: ezte ez un
_________________
- 1; Di ka agang-ang-ang; ni Birjen de Antipolo dayta! Iso adado mabalinna ngem amin dagiti sabsabali dika agang-ang-ang.
- 2 No dayta saan a lalaki ket saan a matay, nalapsatto a balasang.
- 3Awan! kas tay pagsasaomi: ti agkamang iti nasayaat a linong, makauray
iti napigsa a pang-or.
