Ni Mana Clara saanna a tinawid dagiti babassit a matmata
ni amana: kas ti daydi inana, dagiti matmatana dadakkel,
nangisit kct sinalinungan ida ti atitiddag a kurimatmat, naragsak
ket nasantakda no agay-ayam; naliday, nauneg ket napanunot da
a di umiscm. Idi bassit pay, ti kulot a buokna, sabon a lumabaga; ti agong na, nataraki, saan unay a natirad ket di met lepped; ti ngiwatna ipalagipna daydi bassit ken naragsak a ngiwat
daydi inana, agraman dagiti naragsak a kalkallid kadagiti pingpingpingna; ti kudil na, naingpis a kas la tikis ti lasuna ket napudaw a kas la kapas, kas kuna dagiti mapamauyong a kakabagyan
na, isuda a makakita iti tugot a ni Kapitan Tiago nga ama na ka
dagiti babassit ken nasayaat ti pannakabukel da a laplapayag ni
Maria Clara.
Ni ikit Isabel kunana a ti umar-arngi kadagiti europeo a langa ni Maria Clara naala ni Dunia Pia idi naginaw; malagipna a namin-ado a nakitkitana kadagidi umuna a bulan ti panagdadagsenna a nagsangsangit iti sango ti ladawan ni San Antonio; sabali a kasinsin ni Kapitan Tiago kasta met ti panangipapanna, isuna la a maisupadi iti ibagana a santo kenkuana, no saan a ni Apo Birjen, ni San Miguel. Maysa nga agdindinamag a pilosopo, a kasinsin ni Kapitan Tinong ket naipauluna ti Amat, sapsapulenna ti gapo daydi a datdatlag iti bileg dagiti bitbituen.
Ni Maria Clara, a kas la iso ti dios da amin, dimmakkel a tinagtagibida isem ken ayat. Dagiti pay praile inda ramrambakan no kasta nga adda libot, ta inda aruatan iti puraw, ti kulot ken napuskol a buokna inda lagalagaan kadagiti sabsabong ti sampaga ken asusena, ti bukot ti badona inda pegketan iti dua a paypayak a pirak ken balitok ket dagiti im-ima na inda paiggaman iti dua a kalkalapati a puraw a nasingdanan iti balbag. Sa ket nakaragragsak, ti pannakisarsaritana napalalo nagtarnaw a inuubingan, ket ni Kapitan Tiago a pagmauyungen ti ayatna, kanayon la nga inna ipadpadayaw dagiti sasanto sadi Ubando ket kanayon met a inna ibalbalakad kadagiti amin a tattao ti igagatang da kadagiti nataraki a ladladawan. Ka dagiti dagdaga a napudot, ti babai no agtawen iti sangapulo ket tallo wenno sangapulo ket uppat, agbalasangen, kas ti busel iti rabii nga iti sumaruno nga agsapa agukraden a sabong. Iti dayta a tawen ti panagbaliw, a sipupunno iti di maaw-awatan -46-
