il-ili a nabaknang unay.” Sana innayon a umis-isem: “Isuda
umayda ditoy agsapol iti balitok, inkay met sadi ili da agsapol
iti sabali a balitok nga awan kadatayo! Nupay kasta, tantandaanam a saan a balitok amin a stimileng.” Daydi a tao natay
sadi ay.
Kadagitoy a laglagip, iso inda sumungbat nga agtantanamitim: —Saan, nupay kasano, umuna ti Daga a nakayanakan, umuna ti Pilipinas, nga anak ti Espania, umuna ti Daga a kastila! Saan. daydi, a maysa a dakes a di naliklikan, dina tinulawan ti Daga a nakayanakan, saan!
Saan a maawis ti imatangna iti Ermita, kas la tumaytayab a Penix a nipa a bumangon kadagiti dapdapona, babaen ti langa dagiti balbalay a napintaan iti puraw ken balbag, naatepan iti galba a napintaan met iti nalabaga. Kasta met a dina kitaen ti Malate, uray pay ti kuartel ti kabalieria ken dagiti kaykayo iti sangona, uray pay dagiti tattao nga agnaed sadiay, uray pay dagiti babassit a balbalay a nipa a dagiti ul-ulo da napalaluda a nagpantok. mailingedda kadagiti sabsaba ken bubua, kas da la umok a inaramid ti tunggal ama ti balay.
Ti lugan ituluyna ti pagnana: pasaray makasabat iti maysa a karromata a ginuyod ti maysa wenno dua a kabayo a ti paguyodda nga abaka ibagana a taga probinsia. Ti agpaguyod ikagumaanna a kitaen ti nakasakay iti sumilsilap a lugan ket labasanna a di man la makisao wenno lumugay. Pasaray maysa a karison, a guyuden ti nuang, a pagnana ti nabannayat ken di mangiginggina iti uray ania, ti mangted iti biag dagiti nalawa ken natapok a daldalan, a digusen ti naraniag a init dagiti dagdaga a napudot. Ti naliday ken makauma a dayyeng ti agpaguyod, a nakasakay iti nuang, danggayanna ti makadanag a ranitrit ti namaga a ligay ken ti napalalo ti nagdakkel a ubon ti nabantot a lugan; pasaray ti ranasras ti nagasgasen a dapan ti ulnas. kas la trineo, sadi Pilipinas, nga aguy-uyas a kasta unay bantot iti tapok wenno iti lutlot ti dalan. Kadagiti kataltalunan, kadagiti nala wa a karuruutan addada nga agar-arab dagiti nunuang ken bakbaka, a nailaok kadagiti puraw a kankannaway, a nagbatayda a sitatalna iti bukot dagiti nunuang ken bakbaka, a manggalgalgal ken mangnannanam iti arabenda a ruot a daytay inda makakidkidem; iti adayo, addada nga agsisimbalod nga aglagtulagto ken — 62 —
