Page:E-Mu-Ku-Tagkilan-Noli-Me-Tamgere-ni-Jose-Rizal.pdf/471

This page has been validated.



mikatwang pusil at penugse ro ding rebolber a mengalawang na. Ing utusan a babai sisikap ne sana ing kaputut ning tubo a ibat karing pusil ba’neng gawan tyupan, akamwa’ne at ngana: “Conservare etiam sperasti, perdida? (Bisa kanamang misalikut almas, taksel?) Yugse me king api!” At sindu na ing pamanaliksik.

Menakit yang matwang aklat a maki takap balat. Binasa ne ing pamuntuk na. "Ing Himagsikan Ding Batwin King Alapap, sinulat neng Copernico. Phue . . .! Ite maledicti, in ignem kalanis! (Ika man, sulung king api ning kalang!) nganang magalsa at saka ne inugse king api. “Himagsikan ampon i'Copernico! Kalapastanganan, tumpang babo kalapastanganan! O nung é ku pa dinatang king panaun . . . La Libertad en Filipinas (Ing katimawan ning Pilipinas.) Libru karene! Den ngan, king api!”

Angga na librung masasalese at alang marok nanu man a pepabulalag da ring karaniwan a talasulat miyawang mengaduluk. Alang miligtas king api pati na ing aklat a “Kapitan Juan.” Maki matulid ya pin ing pisan a Primitivo inyang sabya’nang ding mayap ilang magdusa king dapat da ring palpikasala.

Apat o limang oras pamu ing milabas, king metung a pamitipun da Intramuros ding magmamasalapi ya nang pisasabyan da ing mepalyari. Pamitipun de ring dakal a matwang babai, matwang dalaga, o ring empleadu, a pakabata, magabanikung alang patugut o kaya manuyab. Karing lalaki anti mu rin karing babai, king pamagsalita ra, agad mung akilala nung nu anti ing pegaralan da at nung nanu la pipunpunan. Kaniting pamitipun, ating metung a matwang lalaking malati at putut metung a takde dapot kalangalangnan da kabang iti naman tahimik ya at bibilang nong tutung mababa ring atyu karin.

“King kamatutwanan, aku ketang aldo e ko buri reng prayli at deng gwardya sibil a alang pegaralan,” ngana ning matwang babaing mataba. “Dapot ngening ikit ku ing ulaga ra at kasuywan a depatan, agyang mabisa na ku. Aku kalugukyasawa pa kenu man karela ran ke ing balen !”

"Makanyan ku naman a sasabyan,” nganang tinug lung ning metung a payat. “Sayang ala ne itang sad-

―461―