Page:El-Filibusterismo-Say-Isusungpad-Uley-Tungtong-Ya-Pilipino-ni-Jose-Rizal-1961.pdf/226

This page has been proofread.


214
SAY ISUSUNGPAD ULEY

onletaw ed bengat lan kimey ya aliwan ambelat odino aaralen ya aliwan arte imitativa, singa bilang dia ed química, medicina odino filosofia oniay ibaga to: "Psh! Wala met angankoy naalagar ed sikato..... aliwan mureng!" Tan malmalet so pananisia tod satan ya dakel angankoy dalay kastilan onkukurang ed saray ulat ton man ya indio, tan no anggapoy narumog ton balot ya impikanayon tod kastila ya anggaman ontan lay seet ton mananap, sukayan tod satan no walay dala ton japon, ta diad saraman a panaon ombabawag a moda so panangipasen ya amin a bengat lan kaabigan a naalmod saray pilipino et nala rad saray japon ono saray arabe. Diad kinen Don Custodio say kundiman, say balitaw, say kumingtang, togtog iran árabe ya singa met say abadaan day inmona ran pilipino, ya anggapoy duarua tod saya anggaman agto natalusay árabe tan agmet ni akanengneng na abadaan da.

"Arabe ya anggapoy laok to!" kuay ibabága tod Ben Zayb ed tonoy bosis ya ag nasumlang; "no andi, intsik!" Insan to ikindat na nantarok na talus tan ituloy na onia: "Anggapoy nayari, anggapoy manepeg ya ipasen a manla pod saray indio, natalusan yo? Siak inarok ira, balet ag ira manepeg ya idayew ta no andi ombiskeg so linawa ra tan panlapoay segsegang da."

No arum oniay ibaga to:

"Inararok iran maong so indio, impasen koy inkasiak ya pinagka amá ra, tan manangiansákit ed sikara, balet ta manepeg ya anggan anton bengatla, iyan ed pasen to. Walaray inanak a mangganggan, tan walaray inanak a mansirbi; mapatpatnag lan sayan katuaan ag nayarin ibando, balet ta nayarin gaween yan anggapoy dakel a salitaan. Nengneng yo, sayan kasilíban niparalan ed bengabengat laran singa andi kakabalik san. No. labay a patuloken so báley, ipasisiad sikato ya sukon anggapoy lában to; diad onan agew onelek pa lági; diad komadua, ontonganga, diad komatlo, onsabí duarúa to, tan diad komapat, manisia la. Ta piano matulok so pilipino nakaukolan ya umanumanen ya ipurek ed sikaton inagewagew a matulok, tan ipasisiad sikaton anggapoy nayarian to. Ta, antotay nagonggona ton mannunot na sananey no makapasegsegang ed sikato lan lamang? Sisia yoak, sakey a panangasi so ag pangoman ed kipapasey sinansakey; ditay kawalaay kareenan tan pan-