Page:El-Filibusterismo-Say-Isusungpad-Uley-Tungtong-Ya-Pilipino-ni-Jose-Rizal-1961.pdf/308

This page has been proofread.


296
SAY ISUSUNGPAD ULEY


kukumpasán tayoy saksakey a tugtog: no diad itanol na sakey a nota et igalaw yoy salí yon ibansag ed sikami, agyo kami pankakasalananen, ta say mangitotunton ed galaw tin amin say tugtog. Say inisip yo sirin sikamin papári agmi amtay maong tan mauges tan agmi pilalek so kaabigan yo? Say inisip yo sirin agmi kayo nonunoten, agmi nonunotey nabebetangan min susumpalen, a mangakan kami labat pian manbilay kami, tan manbibilay kami labat lan andi arum a tatakpanen mid bilay no ag manuley? Oy la komon no ontan! Balet ta sikami, unong na nagagawa yo met, ontutumbok kami labat ed kompas; kipapasen mi aseldet na kampilan tan padir: ono pagiten yo kami, odino pagiten kami Uley. Say Uley so manggaganggan, tan no siopay manggaganggan sikatoy tuloken!"

"Nayari sirin ya ibagá," kuay Isaganin akaimis na ampaipait. “ya pirawat na Uley so kaderal na ugáli mi?"

"Ay, andi! Aliwan sikato tay labay kon ibagá! Say labay kon ibaga so walaray pananisia, walaray kanunotan tan walaray impaakseb iran ganggan a totuntonen ya anggaman sankaabigan a pamaakaran so nanlapuan da, say pansumpalan da makapoy tan pansengegan iray makapasinagem iran nagawgawa. Ipaliwawak yan mangiter ak na sakey ya alimbawa. Diad panumpay sakey a kaugsan, dakdakel so ipapaakseb iran ganggan a lalon mas dakel laingen so nagawaan dan kaugsan: corruptissima in republica plurimae leges,1 kuay salita nen Tácito. Ta pian napasakbayan ya ag nagaway sakey a sáol, masulok a sakey a laksa tan kapalduay ipaakseb iran ganggan a pamaat, ya makapasakit iray linawa, tan kasumsumpalan to say ononaoná laingen ya onseksek ed uló ray totoo say pamalikdo rad Uley ya pananap day labutan dan agda panumpal ed sarayan ganggan odino pakaliktar da. No labay yon panmaliwen a mauges iray totoo ed sakey a bansa anggapo lay mas maganó nen say panduarua ed kaabigan da. Mangipaakseb kayoy sakey a ganggan. aliwa lan dia no ag diad España, tan nengneng yo no ag tamtampol ya aralen da no panoy pakaliktar da, tan say makasengeg ta saramet so managgaway ganggan singa alingoanan dalay naugaliyay pinalsa ya no panoy pangisesebel na bengatla et lalon patuboen toy panggabay. Anto tay makasengeg a, ya say kapilyoan tan kabaglan et manmamaliw iran duaran napa-


__________________

1 Dakel so kaugsan a nagagawad República no masiado lan dakel so ganggan iran totuntonen.