Page:El Filibusterismo (Sinugbuanon) ni Jose Rizal, 1963.pdf/56

This page has been validated.


40

EL FILIBUSTERISMO


yud pagpanaw aron pakigsulti ug paghadlok kaniya; niadtong tanan si Tales motubag lamang pag-ingon:

— Makahimo kamo pagbuhat kutob sa buut ninyo bubuhaton, ginoong Gobernador; ako maoy usa ka tawo nga walay hibangkaagan ug walay kusog. Apan ako maoy nag-uma nianang mga yutaa, ang akong asawa ug ang akong anak nga babaye nangamatay sa pagtabang nila ug hinlo kanako nianang mga kaumahan, ug dili ko gayud kana ihatag kon dili niadtong tawo nga makahimo pagbuhat labaw kay sa akong nahimo diha. Nga bisibisan una niya sa iyang dug6 ug ilubong una niya diha ang iyang asawa ug ang iyang anak nga babaye.

Gisangputan niining kagahiag ulo ni Tales, ang mga prayle gihatagan ug katarungan sa mga maghuhukom nga dungganan, ug ang tanan nangatawa kaniya ug miingon nga ang mga buroka dili madaug pinaagi sa paghupot ug katarungan. Apan midangop siya sa labaw nga hukmanan, gikargahan na usab niya ang iyang “escopeta” ug nagsuroy-suroy siya sa kadaplinan sa iyang kaumahan. Ang iyang anak nga si Tano, usa ka batan-on nga hataas ug tindog sama sa iyang amahan ug buotan sama sa iyang igsuong babaye, nahulog sa pagka-kintos; gipasagdan la­ mang niya nga migikan ug wala siya mobayad ug laing tawo nga ikailis kaniya.

— Kinahanglan nga mobayad ako ug mga manlalaban — giingon niya ang iyang anak nga babaye nga nagahilak; — kon madaug ko ang buroka makakita da ugaling akog paagi aron siya mahiuli, ug kon mapilde ako, wala akoy kinahanglan sa mga anak nga lalaki.

Ang anak nga lalaki ni Tales migikan ug walay laing balita nga hingsayran kaniya kon dili nga siya gialotan sa buhok ug nga matulog siya sa ilalum sa usa ka karromata. Human ang unom ka bulan, giingon nga hingkit-an siya nga misakay padulong sa Carolinas; diha usab ing nanag-ingon nga daw hikit-an siya nila nga nagasaput na sa pagka-sibil.

— Sibil na si Tano! Susmariosep! — nagkanayon ang mga tawo hinugpong ang ilang mga kamut; — si Tano intawon nga buotan ug dungganan uyamut! Requimiternam!

Sulod sa daghang mga adlaw, ang apohan wala gayud rnakigsulti sa amahan, si Juli nasakit, apan si Kabesang Tales wala gayud mopaagas bisan usa ka tulo nga luha; sulod sa duroha