Page:El Filibusterismo (Sinugbuanon) ni Jose Rizal, 1963.pdf/64

This page has been validated.


48

EL FILIBUSTERISMO

— Wala, wala gayud dagway mga sibil, — mipadayon ang hunahuna sa kotsero, nasina ilalum sa iyang kasingkasing niadtong mga panahon nga bulahan; — kay kon aduna pa, kanang tawong maitum nga nagapaarat paglukso-lukso sa iyang kabayo tupad nianang duroha ka katsila (si Gaspar ug si Baltasar), gibal hog na unta sa bilanggoan.

Ug sanglit nakamatngon man siya nga tawong maitum adunay “corona” ug hari man usab sama niadtong duroha ka katsila, dayag na lamang nga nahinumdom siya sa hari sa mga “indio,” ug nanghupaw.

— Nasayud ikaw, ginoo, — nangutana siya sa dakung pagtahud kang Basilio — kon ang tiil nga tuo gibuhian na ba? Gipausab ni Basilio ang pangutana sa kotsero.

— Tiil nga tuo ni kinsa?

— Sa hari! — mitubag ang kotsero sa tingog nga mahinay, daw iyang gihagawhaw.

— Unsang haria?

— Ang atong hari, ang hari sa mga “indio” . . .

Si Basilio mipahiyum ug gipalihok ang iyang mga abaga. Ang kotsero mibalik pagpanghupaw. Ang mga “indio” s?. kaumahan adunay ginatipigan nga “leyenda” sa usa ka hari, sa ilang hari nga kono gibilanggo ug gihiktan ug mga talikala didto sa langob sa S. Mateo, ug may adlaw da nga kanang haria makabuhi aron pagluwas kanila sa kaulipnan. Matag-usa ka gatus ka tuig bugtoon niya ang usa niadtong mga talikala nga nagagapus kaniya, ug karon ang iyang mga kamut ug tiil nga wala na nakahiplos, mao na lamang ang nahibilin ang tiil nga tuo. Kining haria mao ang ginikanan sa mga linog kon molugnot ug molihok siya; labihan ka kusganon niya kay, kon lamanohon siya kun tunolan ba ug bukog, kining bukoga mahimo dayong abog kon iyang hikapon. Ambut kon unsay hinungdan, kining haria ginganlan sa mga “indio” ug Bernardo, kaha aron siya mahisama kang Bernardo del Carpio.

— Kon makabuhi na ngani ang iyang tiil nga tuo, — nagkanayon ang kotsero pinugngan ang usa ka panghupaw — ihatag ko kaniya ang akong mga kabayo, alagaran ko siya ug magpakamatay ako tungud kaniya . . . Siya maoy moluwas kanamo sa mga sibil.