- 51
nalingaw man lamang paghangad sa kabalayan nga sinug-an sa sulod ug sa gawas, diin adunay makita nga mga parol nga papel sa nagkalain-laing mga panagway ug mga bulok, mga bituon nga linikosan ug dagkung mga singsing ug nagpasaguyod ug hatagas nga mga ikog nga mokanaas kon huypon na sa hangin; mga isda nga adunay ikog ug ulo. nga molihok, binutangan sa ilalum ug usa ka baso nga lana ug gipamitay sa mga balisbisan, makalilipay nga sud-ungon daw miduyog usab sila sa kasadya sa pangilin sa tagsatagsa ka banay sa lungsod. Si Basilio nakaalinggat usab nga dili na kaayo daghan ang mga suga sa kabalayan nagakadiriyot ang mga bituon ug niadtong tuiga labing diriyot ang
mga dayandayan nga gipamitay kay sa tuig nga miagi, ug ang
usa niini labi pa gayud nga diriyot kay sa gisundan... Sa kadalanan hapit walay mga honi nga mabati sa tanang kabalayan ug kadto nahitabo — pulong pa sa hunahuna sa batan-on — tungud kay dugay na mang panahon nga ang tanan mangil-ad ug lakaw: ang asukal dili mahalin sa maayong bili, ang mga anihon nga humay nangadaut, nangamatay ang labaw sa katunga sa mga hayupan ug ang mga bulohisan nangusbaw ug gidugangan, walay nasayud ngano ug unsay mga hinungdan, samtang sa laing bahin usab midahan ug tinuod ang mga pagdagmal sa mga sibil nga nakapalong sa mga kalipay ug kasadya sa kalungsoran.
Samtang si Basilio nagapalandong niining tanan, takulahaw lamang milanog sa kahanginan ang usa ka alto! nga gibungat sa tingog nga mainggit. Nangagi diay sila sa atubangan sa kuwartel ug usa sa mga bantay didto nakakita sa parol sa salakyan nga napalong na, ug kadto dili katugotan nga mopadayon. Miulan ang daghang mga panamastamas batok sa alaut nga kotsero nga namalibad intawon nga napalong ang suga sa iyang parol tungud kay dugay man ugod nga mapupos ang pasunding, ug sanglit dadakpon man gayud siya tungud sa paglapas sa mga bandilyo ug kadtong hitaboa imantala man unya sa mga mantalaan, si Basilio nga maoy tawong but-an dili buut ug hasol mikawas sa salakyanan ug mipadayon paglakaw pinas-an ang iyang maleta.
Kadto mao ang San Diego, ang iyang lungsod, diin wala siya bisan usa na lamang ka kadugo ...
Ang bugtong balay nga masadya sa iyang pagtan-aw mao ang kang Kapitan Basilio. Didto mabati ang tingog sa mga sunoy
