58
sa Manila mituon siya sa "primer año" sa latin. Ang iyang mga
kauban, sa pagtan-aw sa iyang mga sapút, manglikay kaniya, ug
ang iyang magtutudlo, nga maoy usá ka paring dominiko nga
ambungan ug nawong, wala gayud mosukna kaniya, ug sa higayon nga motan-aw kaniya, modiyong dayon. Ang bugtong mga
pulong nga ilang gikabaylo sulod sa walo ka bulan nga klase
mao da ang iyang ngalan nga basahon sa talaan ug ang pulong
nga adsum¹ nga litokón sa matag-adlaw inigtubag na sa tinon-an.
Pagkapait sa mga pagbati nga mosantop sa iyang kalag iniggulá na niya sa ilang tunghaan, ug sanglit nasabút man niya ang
hinungdan niadtong gibuhat kaniya sa iyang mga kauban, pagkadaghang luha nga nanglugmaw sa iyang mga matá ug pagkadaghang mahay nga nangatawo ug nangamatay usab lamang.
sulod sa iyang kasingkasing! Hilabihan ang mga hilak ug mga
bakho niya sa ibabaw sa lubnganan sa iyang inahan nga iyang
susoginlan sa iyang mga kaguol nga giluom lamang, sa mga kaulawan ug mga panamastamas nga iyang nadawat, kon, inighiduol na sa Pasko, dad-on siya ni Kapitan Tiago didto sa San
Diego! Apan bisan pa niining tanan, naningkamot gayud siya
pagsag-ulo sa "leccion," walay biyaan bisan usá ka koma, bisan
hinoon wala kaayo siya makasabút niadto! Apan sa nadugay na
mipahiuyon na lamang siya niadtong kahimtanga sa pagtan-aw
niya nga sa tutoló kun upat ka gatus ka tinon-an sa iyang tunghaán may kap-atán da ang pagasukna-on, tungud kay nakadaní
sa hunahuna sa magtutudlo gumikan sa ilang dagway nga katsilan-on, gumikan sa ilang mga binuang, gumikan sa paghigugma kun gumikan ba sa bisan unsang laing hinungdan. Daghan
usab hinoon ang mangalipay niadtong paagiha kay sa ingon tuod
niana dili na man sila mahago sa paghunahuna ug pagsabút sa
ilang gitun-an.
-Mangadto ang mga tinon-an, sa kolihiyo, dili aron pagpakakat-on ni aron pagtuon, kon dili aron lamang pagpakalabáng sa pasulit, ug kon mahimo pagsag-ulo sa basahón, unsa pa may takus pangayuon kanila? Ang tuig wala mausik.
Si Basilio nakalabáng sa pasulit, mitubag sa bugtong sukna
nga gihimo kaniya, ug mitubag siya sama sa usá ka makina, walay
hunong-hunong ug walay goginhawa, ug nakab-ut niya ang
"nota" nga "aprobado," inubanan sa labihang mga katawa sa
_________
1 Sa ato pa : ania.-P. sa Taghubad.
