जनगणमन
जनगणमन अधिनायक जय हो भारत भाग्य विधाता
पंजाब सिंधु गुजरात मराठा द्राविड उत्कल वंगा
विंध्य हिमाचल यमुना गंगा उच्छल जलधितरंगा
तव शुभ नामे जागे । तव शुभ आशिश मागे
गाहे तव जय गाथा
जनगण मंगलदायक जय हे भारत भाग्यविधाता
जय हे, जय हे, जय हे, जय, जय, जय, जय हे ।।
अहरह तव आव्हान प्रचारित सुनि तव उदार वाणीं
हिंदू बौध्द सिख जैन पारसिक मिसलमान ख्रिस्तानी
पूरब, पश्र्चीन आसे । तव सिहासन पासे
प्रेमहार हय गाथा ।।
जनगण ऐक्यविधायक जय हे भारत – भाग्यविधाता ।
जय हे, जय हे, जय हे, जय जय जय हे ।।
पतन अभ्युदयबंधुर पंथा युग – युग धावित यात्रि,
तुम चिर सारथी । तव रथचक्रे मुखरित पथ दिन रात्री
दारुण विप्लव माजे । तव शंखध्वनि बाजे ।
संकट – दु:खत्राता ।
जनगण- पथ परिचायक जय हे भारत भाग्यवुधाता
जय हे, जय हे, जय हे जय, जय जय जय हे ।।
घोरतिमिरघनर्निव्ड निशाचे पीडीत मूश्रिर्चत देश,
जागृत छिल तव अविचल, मंगल नत नयेन अनिमेषे
दु:स्वप्ने आतंके ।
रक्षा करिले अंके स्नेहमयी तुमि माता ।
जनगण – दु:ख : त्रायक जय हे भाग्य विधाता ।
जय हे, जय हे, जय हे, जय, जय, जय, जय, हे ।।
रात्र प्रभातिल उदिल रविच्छृवि पूर्व उदयगिरी भाले
गाहे विहंगम पुण्य – समीरण नवजीवन – रस ढाले ।
तव करुणारुण रागे निद्रित भारत जागे ।
तव चरण ऩत माथा ।
जय हे, जय हे, जय हे, जय, जय, जय, जय, हे
भारत – भाग्यविधाता
-रविन्द्रनाथ टागोर -कों. वि. सं. मं.
राश्ट्रध्वज : एक राश्ट्रीय मानचिन्न. राश्ट्राविशींच्यो भावना उक्तावपी एक प्रतीक म्हळ्यार राश्ट्रध्वज. राश्ट्रीय आशाआकांक्षा आनी राश्ट्रीय आदर्श, हांची याद करुन दिवपी ती एक प्रतिनिधीक खूण. परक्यांक राश्ट्राची वळख करुन दिवपी एक राश्ट्रीय निशाणी.
राश्ट्राचे उज्जवल परंपरेची आनी तेजीश्ठ पराक्रमाची स्मुती राश्ट्रध्वजाक लागून लोकांमदीं रुजता. तेखातीर राश्ट्रध्वज हो दर एका राश्ट्राचो मानदंड आसा. राश्ट्रध्वजाविशीं नागरीकाच्या मनांत आदराची आनी पावित्र्याची भावना आसूंक जाय, तचो मान राखपाची प्रवृत्ती आसपाक जाय असो संकेत दर एका देशांत पाळटात. आपल्या पंगडाचो, वंशाचो, राज्याचो ध्वज आसचो ही कल्पना खूब आदीं सावन अस्तित्वांत आसा. ध्वजावरवीं त्या त्या गटाची वळख करुन घेवपाची प्रथाय तेन्ना सावन सुरु जाली.
युरोपांतल्या धर्मझुजाउपरांत राश्ट्रध्वजाचो वापर जावंक लागलो. तेराव्या शेंकड्यांत, डेन्मार्काचो राश्ट्रध्वज हो युरोपीय राश्ट्रांतलो पयलो राश्ट्रध्वज आशिल्ल्याचें मानतात. इटालींतल्या लोकसत्ताक राज्यांनी राश्ट्रध्वजाचो वापर सुरु करतकच हेर देशांनी ही प्रथां सुरु केली.
भारतीय राश्ट्रध्वजाचो इतिहास इ. स. 1906 वर्सासावन सुरु जाता. राश्ट्रीय काँग्रेसची स्थापणूक इ. स. 1931 वर्सामेरेन ते राजकीय संघटनेचो सर्वमान्य असो ध्वज नाशिल्लो. ताचेपयलीं म्हळ्यार इ. स. 1906 – 1907 च्या अदमासाक युरोपांत जे भारतीय क्रांतिकारक वावुरताले, तांकां आपल्या स्वतंत्र ध्वजाची गरज जाणवपाक लागली. तेन्ना श्रीमती भिकाजी रुस्तुम कामा हिणें ध्वज तयार केलो. 1907 च्या ऑगस्टांत जर्मनींत भरिल्ल्या आंतरराश्ट्रीय समाजवादी परिशदेंत सरदारसिंग राणांवांगडा कामाबाईन वांटो घेतलो आनी ब्रिटीश प्रतिनिधींच्या विरोधाक जुमानी नासताना भारतीय स्वातंत्र्याविशीं प्रस्ताव मांडलो. तेन्नाच भारतीय स्वातंत्र्याचें प्रतीक म्हणून ‘वंदे मातरम्’ हो मंत्र आशिल्लो तिरंगी ध्वज हुबयलो.
राश्ट्रसभेंत ही कल्पना इ. स. 1931 वर्सा रुजली आनी ताका निश्र्चीत स्वरुप दिवप जालें. ताची लांबाय, रुंदाय 3:2 ह्या प्रमाणांत आसता. वयर गाड केसरी, मदीं धवो फुल्ल आनी सकयल गाड पांचवो ह्या कोरांचे तीन समान पटे आसून ताचेर मदीं म्हळ्यार धव्या पट्याचेर निळ्या रंगांत चरख्याचें चित्र रेखाटिल्लें.
स्वातंत्र्याउपरांत स्वतंत्र भारतीय घटनेन जो राश्ट्रध्वज आपणायलो तातूंत चरख्याच्या बदला अशोकचिन्न घालें. 22 जुलय 1947 दिसा भारतीय संविधानान राश्ट्रध्वजाचो स्वीकार केलो.
डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन हाणें राश्ट्रध्वजाचें वर्णन केलां तें अशें – तीन रंगांतलो केशरी रंग हो त्याग आनी धैर्य हांचें प्रतीक आसा. धव फुल्ल रंग शांतीकाय आनी सत्य हांचो भावार्थ हांचे आर्दश दवरपाक प्रवृत्त करता आनी पाचवो रंग शौर्य आनी भावार्थ हांचे घोलक आसून सैमाकडे आनी भूंयेकडे दाट नातें दाखयता. धव्या पट्यावयलें अशोकचिन्न हें गतिमानतेचो आनी विश्र्वशांतीचो आदेश दिता. बौध्द धर्माचें धर्मचक्र म्हणून ताचें म्हत्व मान्य करप जाता. ह्या चाकाक चोवीस आरे आसतात. राश्ट्रध्वज हो खादीच्याच कपड्याचो आसचो
