गोपालसमुद्रम नारायण रामचंद्र (1977), देवेंद्र लाल (1979), अवतार सिंग पेन्टल (1981), चिंतामणी नागेश रामचंद्र राव (1982), सुब्रह्माण्यम चंद्रशेखर (1983), ओबद सिध्दीकी (1984), वुलमिरी रामलिंगस्वामी (1986), सी गोपालन (1987), ए. पी. मित्र (1988), सी. एस्. शेषाद्री (1988). -कें. वि. सं. मं.
रॉय, शरच्चंद्र : (जल्म: 4 नोव्हेंबर 1871 करपाडा, बंगाल मरण: 30 एप्रिल 1942 रांची ).
भारतांतलो एक नामनेचो मानवशास्त्रज्ञ. ताचो जल्म सधन बंगाली कायस्थ कुटुंबांत जालो. ताचो बापूय पूर्णचंद्र रॉय हो मुन्सीफ आसलो. तेखातीर बापायचे बदलेक लागून शरच्चंद्राचें मुळावें आनी सुरवातीचें माध्यमिक शिक्षण वेगवेगळ्या सुवातांनी जालें. कलकत्यांतल्या कॉलीजिएट हायस्कुलांतल्यान 1888 वर्सा तो मॅट्रिक जालो. कलकत्ता विद्यापिठांतल्यान ताणें 1892 वर्सा बी. ए., 1893 वर्सा एम. ए. आनी 1895 वर्सा बी. एल्. ह्यो पदव्यो संपादन केल्यो. 1895 वर्सा तो मैमनसिंग हांगाच्या धल्ला विद्यालयांत मुख्याध्यापक म्हणून कामाक लागलो. उपरांत रांचीक तो मिशन स्कुलाचो मुख्याध्यापक जालो. 1898 वर्सा ताणें अध्यापन वेवसाय सोडून वकिलीक सुरवात केली आनी रांचीक तो स्थायीक जालो. वेवसायाच्या निमतान ताचो आदिवासींच्या मुंडा जमातीच्यो चालीरिती, रुढी हांचेकडेन संबंद आयलो आनी ताचें लक्ष अस्तंती अभ्यास करतात तें पळोवन आपुणूय तांचे खातीर किदेंय करपाक जाय अशें ताका दिसलें. तेन्ना ताणें मुंडाची भास, चालीरिती आनी रुढी हांच्या अभ्यासाक सुरवात केली. 1912 ते 1939 ह्या काळांत ताणें ओरिसा – बिहारांतल्या वेगवेगळ्या आदीम जमातींचो आभ्यास करुन खूब लिखाण केलें. तातूंत शंबरांपरस चड सोदानिबंद आसीन सुमार सात अभ्यासपूर्ण ग्रंथ आसात. ताणें मुंडासंबंदीं अभ्यास करुन द मुंडास अँड दॅअर कंट्री हो संशोधनात्मक ग्रंथ 1912 वर्सा उजवाडायलो. हे उपरांत द ओराओंस ऑफ छोटा नागपूर (1915) द प्रिन्सिपल्स अँड मॅथड्स ऑफ फिजिकल अँन्थॉपॉलॉजी (1921) द बिऱ्होर्स (1925), ओराओं रिलिजन अँड कस्टम्स (1928), द हिल भुइयास ऑफ ओरिसा (1915) द खरियास (1937) हे ग्रंथ बरयले. हाका लागून मानवशास्त्रज्ञ म्हणून ताका मान्यताय मेळ्ळी. मानवशास्त्राच्या अभ्यासाखातीर ताणें मॅन इन इंडिया हें त्रैमासिक 1921 वर्सा सुरु केलें.
1919 – 21 ह्या काळांत ताणें पाटणा विद्यापिठांत प्रपाठक म्हणून काम केलें. 1920 वर्सा भारतीय विज्ञान परिशदेंत तो मानवशास्त्र विभागाचो अध्यक्ष आशिल्लो. बिहार आनी ओरिसा कायदेमंडळाचेर वांगडी म्हणून तो वेंचून आयलो. ताच्या मानवशास्त्राच्या विद्वत्तायपूर्ण लिखाणाखातीर ब्रिटीश शसनान ताका कैसर-इ-हिंद हें रुप्यापदक 1913 वर्सा आनी रायबहादूर हो किताब 1919 वर्सा फावो जालो. राश्ट्रीय एकवटाचें म्हत्वपूर्ण कार्य ताणें भारतीय आदिवासींच्या अभ्यासावतीन केलें. रॉयनी मुंडा, भुईया बिऱ्होर आदी जमातींचो पुराय अभ्यास करुन तांचे खाशेले संस्कृतायेचें पयलें दर्शन आपल्या ग्रंथातल्यान ताणें घडयलें. -कों. वि. सं. मं.
रॉलां, रॉमँ : (जल्म : 29 जानेवारी 1966, क्लामसी, फ्रांस; मरण : 30 डिसेंबर 1944 व्हेझले).
नामनेचो फ्रेंच कांदबरीकार, इतिहासकार, नाटककार, चरित्रकार आनी संगीतज्ञ. 1889 वर्सा एकॉल नॉर्माल स्युपेरिओर हे शिक्षण संस्थेंत इतिहास विशयांत ताणें पदवी घेतली. उपरांतची दोन वर्सां ताणें रोमांतल्या पुरातत्वविद्या आनी इतिहास ह्या विशयांच्या एका फ्रेंच अभ्यासकेंद्रांत अधिछात्र (फेलो) म्हणून काडली. रोमांत आसताना माल्विदा फोन मायझेबग हे समाजवादी विचारांचे जर्मन विदिषीकडेन ताची इश्टागत जाली. तिचे इश्ट संगीतकार व्हाग्नर आनी तत्वज्ञ नीतशे हांचेविशीं माल्विदा रॉलांकडेन उलायताली. हे इश्टागतीचे उत्कृश्ट संस्कार रॉलांचेर जाले.
1895 वर्सा पॅरिसाक परत येतकच एकॉल नॉर्माल हातूंत इतिहास आनी सॉरबॉन विद्यापिठामत ताणें संगिताचो इतिहास शिकयलो. ह्याच काळांत तो संगिताच्र बरेवंक लागलो. ताचे संगिताविशीचे कांय उल्लेख करपासारके ग्रंथ आसात ते अशे – इस्त्वर द् लोपेरा आंनरॉप आव्हां ल्युली ए स्कार्लात्ती (1895), म्युझिस्यां दोइर्दुई (1908) ताच्यो धर्माविशीं शोकत्मीका आसात त्यो अशो सँ लुई (1897), आयॅर (1898) आनी ल् त्रियाँफ द् ला रॅझाँ (1898) ले ल (1898) दांताँ (1900) आनी ल कोतोर्झ जय्यॅ (1902) हीं ताचीं फ्रेंच राज्यक्रांतीविशींचीं नाटका आसात.
ताणें बरयल्लीं बेथोव्हन (1903), मायकेलअँजेलो (1905), टॉलस्टॉय (1911) हांच्या चरित्रांक खूब नामना मेळ्ळी. जां क्रिस्तोफ (10 खंड- 1906 – 12) ही ताची सगळ्यांत उत्कृश्ट साहित्यक़त्ती. 1913 वर्सा हे कादंबरेक आकादेमी फ्रांसेजान परितोशिक भेटयलें. अखिल यूरोप खंड ही हे कादंबरीची फाटभूंय. विसाव्या शेंकड्यांतली एक श्रेश्ठ साहित्यकृती म्हणून हे कादंबरेक मान्यताय प्राप्त जाल्या.
