Page:Konkani Vishwakosh - Volume 4 Released.pdf/420

जातालें. अठराव्या शतमानांतलें फर्निचर: ह्या शतमानाचे सुरवेक शार्ल क्रेसां ह्या फ्रेंच मंजुषाकारान अमरथ पलिसांद्रे,तपकिरी आनी तांबोडो माहॉगनी,जांबळ्या रंगांतल्या वेगवेगळ्या सयांचे लांकूड वापरून तेवरवीं फर्निचराचें सुशोभन केलें. ह्याच काळांत पंदराव्या लुईच्या नांवान वळखतल्या रोकेल्ड वा रोकोको हे शैलीचो उदय जालो. अठराव्या शतमानांत बरोक शैलीचें फर्निचर जरी प्रचारांत आशिल्लें तरी रोकोको शैलीचो प्रभाव वाडत गेलो. फ्रांसाचो सुरवेकसावन रोकोको शैलीक विरोध आशिल्लो. थंयच्या वास्तुशिल्पज्ञ आनी चित्रकारांनी 'नव-अभिजात' ही नवी शैली प्रवर्तित केली. इंग्लंडांत अठराव्या शतमानांत फर्निचराच्या वेगवेगळ्या प्रकाराच्या कारागिरांचे गट जाले. देखीक: गादीकाम करपी,कदेलां करपी,तक्षणक ह्या काळांतलें फर्निचर इटलींतल्या पलाडीयन शैलींतलें आशिल्लें. एकुणिसाव्या शतमानांतले फर्निचर: 1815-1860 ह्या काळांत 'बायडरमीअर' नांवाची शैली प्रचारांत अायली. शैलींतल्या फर्निचराचें खाशेलपण म्हळ्यार आकृतीरेशेचें आनी सुशोऊन माध्यमाचें सादेपण.एकुणिसाव्या शतमानाचे सुरवेक इंग्लंडात नवअभिडात शैलींतलें फर्निचर वापरांत आशिल्लें. उपरांतच्या काळांत उद्देगीक क्रांतीक लागून फर्निचर करपाचें नवें तंत्र उदयाक आयलें. ह्या काळांत फर्निचराचे नवे नवे आकारय रूढ जाले. एकुणिसाव्या शतमानांतले कागदा लगद्याचें फर्निचर आनी टनब्रिज व्हिनीयर हें काम उल्लेख करपासारकें आसा. पूण 1850 उपरांत ह्या दोगांयचेंय म्हत्व उणें जावंक लागलें. विसाव्या शतमानांतले फर्निचर: ह्या काळांत फर्निचराचो उपेग भोवसंख्य लोक करपाक लागले आनी जाग्याचे अडचणीक लागून फर्निचराचो आकार ल्हान आनी सुटसुटीत जावपाची गरज भासली. हांतुतल्यानच आधुनिक फर्निचर कलेचो उदय जालो. ह्या काळांत फर्निचराचे अभिकल्प करतना उण्यांत उणे दर,चडांत चड उपेग,सादी आनी स्पश्ट आकार रेशा,खंयचोय पदार्थ वा कच्चो म्हाल वापराची मुभा आनी चड उत्पादन हें तंत्र मतींत घेवप जातालें. तेन्नाचान उपलब्ध जाल्ल्या पदार्थांचो उपेग करून आनी आधुनिक उत्पादन तंत्र वापरून बऱ्या प्रकाराचें फर्निचर वापरांत येवंक लागले.जायत्या प्रकारान उपेगी पडपी आनी घडयेचें फर्निचर ह्या शतमानांत रूढ जालें. भारतीय फर्निचर: भारतांतली फर्निचर निर्मितीची परंपरा खूब पोरनी आसून विविधताय, कलात्मकताय आनी उपयुक्तताय ह्या नदरांनी ही परंपरा समृद्ध आसा. हेर देशांतल्या फर्निचरावरीच भारतीय फर्निचरप्रकार हे खाशेले वातावरण,भुगोलीक परिस्थिती, लांकूड वनस्पतीचीं पानां, साली,धागे, धातू, फातर, हस्तीदंत ह्या सारक्या माध्यमांची उपलब्धताय, समाजांतल्यो कुटुंबीक, वेवसायाक जिणेंतल्यो गरजो, प्रथा आनी संकेत वास्तुकला, चित्रकला आनी घराची सोबाय ह्या गजालींकडेन संबंदीत आसतात. अशें आसून लेगीत भारतीय फर्निचरांची कांय खाशेलपणां आसात तीं अशीं:- 1) भारतांत वेगवेगळ्या पोतांचें मोव,घट लोमकूड मेळटा देखून लांकडी फर्निचर भारतांत पुर्विल्ल्या काळासावन निर्माण जावंक लागले. 2) लोखण धातू हाचे सारक्या धातुंचें फर्निचरय भारतांत निर्माण जालें. तशेंच,हस्तीदंत माध्यमांचो फर्निचराचे सजावटींत उपेग जावंक लागलो. 3)वास्तुचनेचो एक वांटो म्हणून ओटे, बसका, आसनां वा पिठां ह्या सुविधा करपाखातीर फातर, माची,चुनो,विटो हांचो उपेग जालो. 4)भारतीय फर्निचर प्रकारांत दर्भासनां, आसंदी, मंचक, खाट, आरमार,पटो,घडवंची,करंडे,छत्र,चामर,फुलपात्रां,दिपमाळो,शींवासन,मकर,चौरंग,अंबारी, सारीपाट, पाळणें, झोंपाळो,पालखी,मेणो,रथ ह्या सारक्या प्रकारांक चड म्हत्व आसा. 5)भारतीय फर्निचर निर्मितीची कला ही पुर्विल्ल्या भारतीय कलासाहित्यावरीच धर्मीक कल्पनांनी प्रभावीत जाल्लयाचें दिसता. 6) भारतांतल्या प्रदेशविशिश्ट फर्निचराचेर त्या त्या प्रदेशांतल्या साधनसामग्रेचो आनी राहणीमानाचो परिणाम जाल्लो दिसता. देखीक- मेणो, पालखी, शिबीका हे एकाच वर्गांतले आसुनय त्या त्या क्षेत्रांत तांचे खास अशे प्रकार आसात. 7)फर्निचरकला ही दिसपट्टे जिणेकडेन बांदिल्ली आशिल्ल्यान कालामानाप्रमाण जिणेंत जावपी बदलांचो परिणाम फर्निचर निर्मितींत जालो. देखीक-मुसलमानी राजवटीच्या काळांत अलंकृत गादयो,लोडां अशें दरबारी फर्निचर तयार जालें जाल्यार ब्रिटीश काळांत मेज,कदेलां,बांक,आरमारी हें फर्निचर सामान्य लोकांमेरेन येवन पावलें. 8)बऱ्याच वेगान बदलत गेल्ल्या भारतीय फर्निचरप्रकारांत कांय परंपरीक प्रकार उण्या अदीक फरकांसकट तिगून आसात. इतिहासीक नियाळ: भारतीय फर्निचराची परंपरा भारतीय संस्कृताये इतलीच पोरनी. ऋग्वेदादी वेदवाङ्मय, रामायण-महाभारत पुराणां, वात्सायनाचें कामसुत्र,राजा भोजदावेचें समरांगण सुत्रधार आनी युक्तीकल्पतरू चालुक्यवंशीय सोमेश्र्वरराजा हाच्या मानसोल्लास ह्या ग्रंथानी, तशेंच अजंठा-वेरुळाची लेणीं,रवुजराहोचें शिल्प,पुरातत्वीय उत्खननां हांचेवरवीं पुर्विल्ल्या भारतीय फर्निचर कलेंचे स्वरूप दिग्दर्शित