Page:Konkani Vishwakosh - Volume 4 Released.pdf/483

This page has not been proofread.

शलाकेन मारो केल्यार हीं संयुगां नर्माण जातात. ह्या खीणभंगुर रेणुंच्या समष्टींत सोंपेपणान व्यस्ता निर्माण जावन लेसर उजवाड मेळपाक शकता.

१०)रसायनीक लेसर: हे पद्दतींत दोन रसायनीक विक्रियाशील वायूंचें मिश्रण घेवन तातूंत ऊश्मोसग्री (उश्णता उत्सर्जित करपी) विक्रिया(जुंबुपार प्रारण जांव ऊर्जायुक्त इलेक्ट्रानांच्या आदारान) घडोवन हाडटात. कांय विक्रियांनी निर्माण जावपी रेणू उतेजीत अवस्थेंतूच आसतात आनी तातूथत तापमान व्यस्तता निर्माण जावपाक शकता. अशा रेणूंपसून लेसर उजवाड मेळोवपाक येता.

११)क्ष-किरण लेसर: अमेरिकेंतल्या लाॅरेन्स लिवहहरमोर नॅशनल लॅबोरेटरींत जी. चॅप्लिन हाणें एका ल्हान अणुबाॅंबाचो स्फोट करुन त्यापसून मेळपी ऊर्जेचो उपेग करुन क्ष-किरण लेसर (तरंगलांबाय १-४ नॅनोमीटर) मेळयलो्ल्याची म्हायती सांपडल्या. हे विक्रियेचो कालखंड १० ते ओो सेकंद इतलो आसुंये असो अदमास आसा.

१२)गतिशीलन वायू लेसर: वायूवयलो दाब अचकीत वाडलो जाल्यार ताच्या जाल्यार ताच्या तापमानांत खूब वाड जाता. ताकालागून तातूंतले जायते अणू वा रेणू उतेजित अवस्थेंत वतात. हून वायूचें एका ल्हान तोंडाचे तोटयेंतल्यान भायर प्रसरण जावपाक दिल्यार ताच्या तापमानांत एकदम तापमानांत एकदम अट जाता. वेगवेगळ्या उतेजित अवस्थांतले रेणू आपले निम्न पातळेर एकेच त्वरेन परत येनात ताकालागून कांय रेणूंत एका मर्यादित स्वरुपाच्या कालखंडाखातीर तापमान व्यस्तता मेळपाक शकता. हाचो फायदो घेवन तातूंत लेसर विक्रिया संपन्न करूं येता.

१३)मुक्त इलेक्ट्राॅन लेसर: उजवाडवेगाच्या तुल्यबल अशा वेगान प्रवास करपी इलेक्ट्राॅन शलाकेचेर (ऊर्जा अदमास ४३० MEV) आवर्ती चुंबकीय क्षत्र लायल्यार तिच्या गतिमार्गांत वांकडें- तिकडें विचलन घडटा. गतिमार्गांत जावपी प्रतिप्रवेगाकलागून इलेक्ट्राॅन गतिरोधक प्रकरण (ब्रेम्सस्ट्राहलुंग प्रकारचें प्रारण) उत्सर्जित करता. एके वटेन परावर्तक लावन त्या उपकरण विभाग उजवाडीय अनुस्पंदकांचें स्वरुप दिलें जाल्यार तातूणत फुडेंफाटीं प्रवास करपी उजवाड आनी इलेक्ट्राॅन शलाका हांचेमदीं परस्पर क्रिया संपन्न जावन परिणामी उत्सर्जित उजवाड सुसंगत स्वरुपाचो जाता(तरंगलांबाय सु. ६५० मायक्राॅन आनी प्रदान ऊर्जा १० ते १०० किलोवाॅट). स्टॅनफाॅर्ड विद्यापिठांतल्या जे.एम्.जे.मॅडे हाणें १९७१ वर्सा मुक्त इलेक्ट्राॅन लेसरची कल्पना मांडली. खरेपणीं ह्या तत्वाप्रमाण कार्य करपी लेसर १९७६ वर्सा पयलीं कार्यन्वित करपांत आयलो.

१४) रंजक लेसर: कांय कार्बानी रंजकांचेर उजवाड घातलो जाल्यार ते ताचें शोशण करून आपती उजवाडाकपरस वेगळ्या तरंगलांबायेच्या अशा अनुस्फुरक उजवाडाच्या स्वरुपांत ताचें उत्सर्जन करतात. उत्सरर्जित एकेच कंप्रतेचो नासून तातूंत एका कंप्रतापट्ट्यांतली कंप्रता सांपडता. अशा रंजकाच्या उत्सर्जित उजवाडांतली एक कंप्रतेची वेंचणूक करपी येवजण वापरून त्या थाराविक कंप्रतेचो लेसर उजवाड मेळोवपाक येता.


लेसरचे उपेग-१)लेसर शलाकेंत प्रारण उर्जेचें खूब व्हड प्रमाणांत केंद्रिकरण जाता. हे शक्तीकलागून लेसर शलाकेच्या आदारान जड धातूच्यो कांबी कापप, वितळजोडक्रियेन दो धातूंचे कुडके सांधप, तांकां बुराक करप सारकिल्लीं कामां सोंपेपणीं करपाक येतात. तशेंच लेसर शलाका आकारामाना ल्हान आशिल्ल्यान हीं कामां न चुकतां बारीकसाणेन करपाक येतात.

२)लेसर शलाका एकवर्णीय( निश्र्तीत अशी एकेच तरंगलांबायेची) आशिल्लयान तिचो उपेग वर्णपटविज्ञान, समस्थानिक द्रव्यांचें अलगीकरण हांचेखातीर करतात.

३)लेसर शलाका एकवर्णीय, एकदिशीय आनी सुसंगत आशिल्ल्यान एकाद्र्या माध्यमांतल्यान भोंवडी केल्यार तिच्या आकारमनांत व्हडलोसो फरक पडना. ताकालागून व्हडलीं व्हडलीं अंतरां(देखीक- धर्तरी आनी चंद्रीम हांचेमदलें अंतर) लेसरान अचूकपणान मेजपाक येतात.

४)वेवसाययीक उपेग: ग्राहक भांडारांत दर एक विकपाच्यो वस्तू वळखुपाखातीर कांय थारावीक उब्यो रेगो आसपी एक संकेतावली थारायल्या. लेसर शलाका आनी उजवाड द्विप्रस्थ प्रयुक्तींचो उपेग करून वस्तूंची वळख आनी मेजणी हांच्या आदारान करतात. ह्या कामाखातीर सर्वव्यापि उत्पादित वस्तू संकेतावलीचो उपेग करतात. तशेंच खंयच्याय प्रकाराची संरव्यात्मक म्हायती लेसरच्या आदारान एके तबकडेचेर संठोवपाक येता.

५)होलोग्राफी: त्रिमितीय छायाचित्रण आनी म्हायती साठोवपाखातीर लेसरचो उपेग जाता. पयलो होलोग्राम १९४८ वर्सा डेनिस गॅबर हाणें लेसरच्या उपरांतूच होलोग्राफीक विकास जालो.

६) संदेशवहन: लेसर उजवाड शलाकेचो उपेग आतां म्हायती आनी संदेशवहनाखातीर व्हड प्रमाणाचेर करतात. रेडिओ वाहक तरंगाच्या आदारान जेप्रमाण श्राव्य आनी दृक म्हायतीचें रेडियोच्या आदारान संदेशवहन करतात तसोच उजवाडीय तरंगाचो वाहक म्हणून उपेग करून ताच्या आदारान कंवचेच्या तंतूंमदल्यान जायते संदेश पयसुल्ल्या अंतरामेरेन धाडपाक येतात. हे पद्दतीची संदेशवहनक्षमता खूब व्हड प्रमाणांत आसा.

७)उत्पादन क्रिया: घड्याळांतल्या भागांचें घर्शण कमी करपाखातीर जीं कृत्रिम रत्नां वापरतात तांचें लेसरच्या आदारान अचूक आनी सुबकपणान करूं येता. ह्या कामाखातीर कार्बन डायआॅसायड लेसरचो उपेग जाता. संगणक नियंत्रित कार्बन डाय-