काळ्यो पिड्डुको गुंथिल्लो दोरो ह्या नाल्लाक बांदतात)२)आंबो, घोंट वा आंब्याची शीर ३)काप्या पणसाची शीर ४)चार रसाळ घरे ५)अनसाची शीर ६)काजूगर वा म्होवलो ७)काजू म्हुट्ट्या - फोड ८)पेराचो कुडको ९)भिरण १०)जांभळ ११)काण्णां १२)चुन्नां.
दर एके सवाशिणीक एक खण वा पोलकाक कुडको, एक दांतोणी, चार कंवचेचीं कांकणां, एक पिंजरीचो ल्हानसो करंड, दोन चिमट्यो साकर जायत येदी वाटी, पायांच्या बोटांक घालपाक वेड्यां-जोड, नाखटायेदें लवंग, मिरयायेदो गुळो (सुर्याचें प्रतिक) विडो, एक चिमटेयेदें खावचीपान, मिरयायेदो भांगराचो मणी (एके अवशी दोरयेचेर हो मणी आनी पांच काळ्यो पिड्डुको गुंथप), नाकाची काडी.
हे भशेन आपल्याक शक्य जातात तितलीं फळां त्या दोण्यांनी घालून, णवय दोणे त्या णव सवाशिणींक दितात. वांगडाच सौभाग्याचे अलंकार दितात.
आदल्या दिसा वाटाणे चणे भिजत घालून, ते फुगयल्ले चणे, तातूंत कातले - कुडके घालून बायलांक दोणो दान दितकच, ह्या चण्यांनी तांची होंट भरतात. हें पयल्या वर्सा व्रत करतात.
दुसऱ्या वर्साच्यान पुजा, उपास बी आदल्या वर्सा भशेनच करतात. पूण 'वायण' म्हणून दितात, तो फकत नाल्ल आनी फळांनी भरिल्लो दोणो, तशेंच चण्यांनी होंट भरतात. दोण्यांत घालपाच्या आनी वायणाच्या रुपांत दिवपाच्या जिन्नसांची वस्तींची वळेरी ह्या प्रमाण नासून दर एकल्याचे अर्थीक कुवती प्रमाण जिन्नसांचें आनी वस्तींचें दान करप जाता.
हें व्रत एकदां धरलें, म्हण्टकच तें बायलो जल्मभर करतात. इतलेंच न्हय तर विधवा बायलांक पुजा करप, वायण दिवप जरी शक्य नासलें, तरी तीं उपास करून व्रतस्थ रावतात.
- कमलादेवी राव देशपांडे
वडार : एक जात. भारतांत सगळे कडेन हांची चड कमी प्रमाणांत वसणूक आसा. पूण महाराष्ट्र आनी कर्नाटक ह्या राज्यांनी मात हे लोक चड प्रमाणांत आसात. ह्या लोकांक ओड, ओड्डे, वोड्डे, वड्ड, बेलदार, वड्डर आनी ओर्ह अशींय नांवां आसात.
वडार लोकांचे मण्ण वा माती, भंडी वा गाडी, कल्ल वा दगडी, घट्टी वा डोंग वा टक्क, पाथवट, जंती, भोज जायते भेद आसात.
हे लोक आपूण क्षत्रिय आसून, भगीरथाचे वंशज आशिल्ल्याचें सांगतात. रासमाल ह्या ग्रंथांत तांचेविशीं कथा सांगल्या ती अशी-
पाटणाचें सहस्त्रलिंग तळें बांदपाखातीर गुजरातचो राजा सिध्दराज जयसिंगान माळव्यांतल्यान जायत्या वडार लोकांक हाडले. तातुंतल्या जस्मा नांवाचे चलयेचेर सिध्दराजाचें मन बसलें. तिका राजवाड्यांत व्हरपाची ताणें इत्सा दाखयली. पूण जस्मा तयार जाली ना. अब्रू वाटावपाखातीर तिणें पळून वचपाचो यत्न केलो. पूण राजान तिची फाट धरली. ताका आडखळ हाडपी सगळ्या वडार लोकांक ताणें जितेच मारले. मागीर जस्मान जीव दिलो. ताचे पयलीं 'तुज्या तळ्यांत केन्नाच उदक साठचें ना' म्हणून तिणें राजाक शाप दिलो आनी आपल्या लोकांक तिणें म्हळें - 'हाचे फुडें वडार बायलो सोबीत जावंच्यो नात' तशेंच वडार लोकांनी आयजपसून तेल वा काजळ वापरचें न्हय अशेंय तिणें सांगलें.
माती हाडप आनी फातर फोडप हो वडार लोकांचो वंशपरंपरागत वेवसाय. मण्ण वडार शेती आनी मातयेचें करतात. तशेंच बांयो मारप, तळीं खणप, रस्ते करप सारकिल्लींय कामां ते करतात. भंडी वडार फातरांची खण खणून फातर काडटात, बांयो तळीं खणटात आनी शेतीय करतात. कल्ल वडार दातीं, फातरी तयार करतात. तांच्यो बायलो घरांनी भोवन दातीं आनी फातरींक टांकी घालपाचें काम करतात. कामाच्या निमतान हांच्याचले बरेचशे लोक भोंवत आसतात. वाडपी शारांत लागून ह्या लोकांक कामां मेळटात. देखूम शारांत ह्या समाजाची वसती वाडल्या.
पयलीं ह्या लोकांची गुन्यांवकारी जमात म्हण नोंद जाल्ली. हांच्यांतले चडशे लोक चोरयो, घरफोडी सारकिल्लीं कामां करताले. यात्रेंत वा बाजाराच्या जाग्यांचेरय तांची बांयलां- भुरगीं असलीं कामां करतालीं.
रावपाचे जागेप्रमाण वडार लोकांचे भेद आसात. ते अशे-
मराठा आनी कानडी वडार : हे लोक उंच, काळे, सरळ नाकाचे आनी बळकट आसतात. चांचें ओंठ पातळ आनी मान लांब आसता. तशेंच ते कश्टाळू मनीस.
घरांत हे लोक तेलुगू भास उलयतात आनी भायर अर्दवट मराठी वा कानडी उलयतात.
वडार दादले धोतर वा पायजमो, सदरो आनी उपरणें असो भेस करतात. तांच्यो बायलो कापड न्हेसतात आनी ताचो वयलो पदर तकली आनी छातयेवयल्यान घेतात. त्यो पोलको आनी उजव्या हातांत कांकणां घालिनात. दाव्या हांतात मात काशाचीं वा पितळेचीं कांकणां घालतात. पोलको न घालप फाटल्यान तांचे जायते समज आसात. तांच्यांतल्यो जाण्ट्यो बायलो हे समज मानतात. पूण आयच्यो शिकिल्ल्यो चलयो पोलको घालतात, कुकूम लायतात आनी हेर अलंकारय वापरतात.
गांजो, तंबाकू आनी सोरो तांकां खूब मानवता. वेगवेगळ्या जनावरांचें मांसय ते खातात.
कारवार आनी मंगळूर जिल्ह्यांतले वडार वैश्णव आसात. तिरुपतीचो व्यंकटेश, नरसोबा, महादेव, मारुती, जानाई हो तांच्यो कुलदेवता. तशेंच ते पंढरपूर, तुळजापूर, तिरुपती सारकिल्ल्या क्षेत्रांची यात्रा करतात.
