लक्ष्मणभटाक दिसलें. इल्लम्मागारुन जेन्ना त्या भुरग्याक धरपाक हात फुडें केले, तेन्ना अकस्मात तें अग्नीकूंड पालवलें आनी त्या भुरग्यान इल्लम्मागारुकडे उडी घेतली.
घरा हाडतकच लक्ष्मणभट्टान त्या भुरग्याचें नांव वल्लभ अशें दवरलें. पांचव्या वर्सासावन ताच्या शिक्षणाक सुरवात जाली. आठव्या वर्सा ताची मूज बांदतकच ताका शिक्षणाखातीर विष्णुचित्त नांवाच्या गुरूगेर धाडलो. थंयच्यान तो फुडलें शिक्षण घेवंक काशीक गेलो. थंय ताणें वेद वेदांगां, षडदर्शना आनी भागवत धर्माच्या म्हत्वाच्या ग्रंथांचो अभ्यास केलो आनी तातूंत प्रावीण्य जोडलें.
इ.स.१४८९ वर्सा तो आपलें शिक्षण पुराय करून घरा आयलो. ते उपरांत तो आवय बापाय वांगडा तीर्थयात्रेक गेलो. काशी, गया, जगन्नाथपूरी अशो सात्रा करत तो दक्षिणेंत आयलो. थंय तिरुपती हांगा ताच्या बापायक मरण आयलें. तेन्ना तो ११-१२ वर्सांचो आशिल्लो. ह्याय वयांत प्रकांडपंडित आनी धर्मशास्त्रवेत्ता म्हूण ताची नामना आशिल्ली. यात्राकाळांत काशी आनी जगन्नाथपूरी हांगाच्या विव्दानांकडे ताणें भासाभास केल्ली आनी तेन्ना ताका वल्लभाचार्य म्हूण नामना मेळ्ळी.
उपरांत ताणेंपरत यात्रा सुरू केली आनी स्वताच्या दार्शनीक सिद्दांताचो प्रचार करूंक लागलो. ताणें पाखंडवाद, शंकराचार्याचो मायावाद हांचें खंडन केलें आनी स्वताच्या शुध्दाव्दैतवादाची प्रतिश्ठापना केली. तेचपरीन ताणें वैष्णवभक्तीमार्गाकय चालना दिली. ह्या कामाखातीर ताणें पुष्टिमार्ग नांवाचो नवो भक्तिमार्ग प्रवर्तित केलो. हाकाच फुडें वल्लभसंप्रदाय म्हणूंक लागले. सतत वीस वर्सां परिभ्रमण करून ताणें जायते फावटी पुराय भारताची भोंवडी केली. ताच्या पुराय भारत भ्रमणांतल्या तीन भारतयात्रांक खुबूच म्हत्व आसा. त्यो भारतयात्रा अशो : ताची पयली भारत यात्रा वद्य २ शके १४१४ (इ.स. १४९२) ह्या दिसा सुरू केली आनी ५ वर्सां भोंवन शके १४१९ (इ.स. १४९७) निमाणें ती सोंपली. ह्या काळांत झाडखंडांत भोंवता आसतना ताका ब्रजवाठारांत वचपाची इत्सा जाली. हो वाठार म्हळ्यार कृष्णाची क्रीडाभूमी. थंय भोंवता आसतना ताच्या दोळ्यांमुखार पुराय कृष्णलिला येवंक लागली. कृष्णाचें दर्शन, कृष्णकथांचें श्रवण, कृष्णलिलांचें गायन, कृष्णमूर्तींचें कीर्तन आनी कृष्णमूर्तीमुखार नर्तन हातूंत दीस रात तो गुल्ल जालो. गोविंदघाटाचेर ताणें श्रीमद्भागवताचें पारायण केलें आनी थंय दामोदर दास हरसानी हांगा एका शिश्याक मंत्रदीक्षा दिली. तशेंच नव्या भक्तीपंथाचीय स्थापना केली.
ताची दुसरी भारतयात्रा ज्येश्ठ शु. २ शके १४२० (इ.स. १४९८) ह्या दिसा सुरू जाली ती शके १४२४ त सोंपली. ह्या काळांत ताणें भक्तीपंथाचो आनी शुध्दाव्दैत मतांचो प्रचार केलो. गोवर्धन पर्वताचेर वचून ताणें श्रीनाथाचे मूर्तीची स्थापना केली. महाराष्ट्रांत पंढरपुरांत पावतकच ताका लग्न करपाची इत्सा जाली. यात्रा सोंपतकच ताणेंशके १४२४ आषाढ शुध्द पंचमी दिसा महालक्ष्मी नांवाचे चलयेकडे लग्न केलें. त्यावेळार तिचें वय फकत आठ वर्सां आशिल्लें. संवसार करपाक ती खूबच ल्हान आशिल्ल्यान तो आपले तिसरे यात्रेखातीर रवाना जालो. ही ताची यात्रा शके १४२४ च्या पौष म्हयन्यांत सुरू जावन शके १४३१ त पुराय जाली. ह्या काळांत ताचो सर्वोच्च सन्मान जालो. शके १४२८ त वल्लभाचार्यान काशीक वचून पत्रावलंबन नांवाचो ग्रंथ निर्माण करून मायावादी पमडितांक आनी शैव - शाक्तपंथियांक हारयले. दक्षिणेंत वचून ताणें ताच्या विरोधी पंडिताकडे भासाभास करून तातूंत जैत मेळयलें. तेन्ना कृष्णदेवरायान ताचो कनकाभिशेक करून भोवमान केलो.
उपरांत तो अडॅल हांगा रावन प्रपंच आनी परमार्थ करूंक लागलो. पिरायेच्या बावनाव्या वर्सा तो प्रयाग हांगा गेलो आनी थंय आपल्या संप्रदायाप्रमाण ताणें संन्यासदीक्षा घेतली. थंयसावन काशीक वचून ताणें ४० दीस उपास केलो आनी निमाणें शके १४५२ चे आषाढ शुध्द तृतीयेक मध्यानेर काशीच्या हनुमान घाटावयल्यान गंगेंत उडी मारली.
वल्लभाचार्य हो एक प्रकांड पंडित. ताणें ८४ ग्रंथ बरयल्ल्याचें सांगतात. पूण सद्या ताच्या नांवार ३१ ग्रंथ उपलब्ध आसात. हे ग्रंथ अशे - (१) ब्रह्मसूत्र (२) सुबोधिनी (३) भागवत आनी तत्त्वदीप निबंध (४) पूर्वमीमांसाभाष्य (५) गायत्रीभाष्य (६) पत्रावलंबन (७) पुरुषोत्तमसहस्त्रनाम (८) दशमस्कंद अनुक्रमणिका (९) त्रिविध नामावली (१०) शिक्षाश्र्लोक (११ ते २६) षोडश ग्रंथ (यमुनाश्टक, बालबोध, सिध्दान्त मुक्तावली, पुष्टिप्रवाह मर्यादाभेद, सिध्दान्तरहस्य, नवरत्न, अंत:करणप्रबोध, विवेक धैर्याश्रय, कृष्णाश्रय, चतु:श्र्लोकी, भक्तिवर्धिनी, जलभेद, पंचपद्य, संन्यासनिर्जय, निरोधलक्षण आनी सेवाफल). (२७) भगवत्पीठिका (२८) न्यायादेश (२९) सेवाफलविवरण (३०) प्रेमामृत आनी (३१) अष्टकां (मधुराष्टक, परिवृढाष्टक, नंदकुमाराष्टक, श्रीकृष्णाष्टक, गोपीजन - वल्लभाष्टक आदी अष्टकांचो आस्पाव जाता.
- कों. वि. सं.मं.
पूरक नोंद : वल्लभ संप्रदाय
वल्लुवन : दक्षिण भारतांतली एक जात. ह्या लोकांची वसणूक तमिळनाडूंत आसा. हांचे उत्पत्तीविशीं एक दंतकथा आसा ती अशी - ब्राह्मण ऋषी आनी परैयन बायल हांचेपसून वल्लुवनांची उत्पत्ती जाली. ह्या ऋषीपुत्रांक लोक उणाक मानूंक लागले. तेन्ना ते आपल्या बापायकडे गेले. बापायन तांकां आशिर्वाद दिवन म्हळें तुमी फुडें नामनेचे ज्योतिशी जातले आनी लोक तुमकां मान दितले.
हे जातींत अरुपथू कत्छी (साठ घरांचो विभाग) आनी नर्पथू कत्छी (चाळीस घरांचो विभाग) अशो दोन पोटजाती आसात.
