Page:Konkani Vishwakosh - Volume 4 Released.pdf/702

This page has not been proofread.

माराकायबो सरोवराचो आनी सखल भागाचो (तळघाट)आस्पाव जाता.ह्या भागांत आशिल्लें माराकायबो हें दक्षिण अमेरिकेंतलें सगळ्यांत व्हड सरोवर.त्या सरोवरान देशाची सुमार १३,५१२ चौ.किमी.भूंय रेवडिल्या.ह्या सरोवरावयल्यानच त्या भागाक माराकायबो हें नांव मेळ्ळां.

अँडीस दोंगरी प्रदेश हो देशाचो उत्तरेकडचो भाग.देशाची सुमार ६% भूंय अँडीस पर्वतांनी रेवडिल्या.देशांतले चडशे लोक ह्या भागांत रावतात.ह्या भागाचे तीन वांटे केल्ले आसात,ते अशे-(१)मॅरीडा पर्वतांवळ,(२)मध्य पठारी भाग आनी (३)ईशान्य पर्वतीय प्रदेश.मॅरीडा हो साबार पर्वतावळींचो आनि सड्यांचो भाग.पिको बोलीवार हें ह्या भागांत आसिल्लें देशांतलें सगळ्यांत इंचेलें तेमूक(५,००२ मी).मध्य पठारी भागांत दोंगरांच्यो दोन वळी समांतर पातळ्ळ्यात.दोंगरामदल्या व्हड देगणांतली माती पिकाळ आसा.ईशान्य पर्वतीय प्रदेश हो खूब ल्हान-व्हड दोंगुल्ल्यो आसिल्लो प्रदेश.

लानोस हो अँडिज आनी गियाना पर्वतांच्या मदीं आशिल्लो प्रदेश.हो प्रदेश चडसो सपाट आसून,ऑरिनिका न्हंय ह्या प्रदेशांतल्यान व्हावता.चरवा मळ्यांखातीर हो प्रदेश प्रसिद्द आसा.

गियाना पठारी प्रदेश हो देशाचो दक्षिणेकडचो भाग.ह्या प्रदेशआन देशाची सुमार अर्दी भूंय रेवडिल्या.हांगा आशिल्ल्यो साबार दोंगुल्ल्यो मुखेलपणान ग्रानायट फातराच्योच आसा.

व्हॅनेझुएलांत ल्हान-व्हड अशो साबार न्हंयो आसात.तांच्यांतल्यो चडशो अॅटलांटीक महासागराक आनी साप्प उण्यो कॅरेबियन दर्याक मेळटात.चडशो न्हंयो दोंगरी वाठारांतल्यान व्हांवतात,देखून चडशा न्हंयांच्या पात्रांचेर मदीं ऊंच अशे खूब धबधबे आसात.ऑरिनोका ही देशांतली सगळ्यांत व्हडली न्हंय.तिची देशांतली लांबाय सुमार २,००६ किमी.रिओ कारोनी,कौरा,आरो,वेन्टूआरी आनि मॅटा हे तिचे मुखेल फांटे.रिओ आपूरे हीय न्हंय खूब म्हत्वाची.

हवामान :व्हॅनेझुएलाचो उश्णकटीबंधांत आस्पाव जाता.देशाचें वर्स पावशी आनी सुकें अशा दोन ऋतुंत विभागला.सादारणपणान एप्रिल ते ऑक्टोबर मेरेन पावस पडटा.नोव्हेंबर ते मार्च मेरेनचो तेंप सुको उरता.वाठारा कणकणीं पावसाचें प्रमाण बदलत रावता.प्ररीजा सड्याचेर आनी गियाना सड्यांचेर वर्सुकी पावसाचें प्रमाण ३०५ सेंमी.आसता.लानोसच्या उदेंत प्रदेशांत वर्सुकी सरासरी पावस १०० सेंमी.इतलो वाडटा.उंचाये प्रमाण देशांतलें तापमानय बदलत रावता.लानोसच्या मध्य वाठारांत आनी माराकायबो पाणट्याचे उत्तरेकडेन वर्सुकी सरासरी तापमान २८ सें.इतलें आसता.जाल्यार अँडीयन सड्याचेर तें १९ सें.आसता.

वनस्पत आनी मोनजात:व्हॅनेझुएलाची अर्द्यावयर भूंय रानांखाला आसा.हांगा तणाचे प्रकारय खूब आसात.इंचायेप्रमाण रानांचे प्रकार सांपडटात.ऑरिनीकोच्या सकयल्या भागांत पानझडी रूख,आनी पावसांत वाडपी रानां मेळटात.देशाच्या हेर भागांनि चडशीं ऊश्ण प्रदेशांत सांपडपी रानां आसात.चड इंचायेच्या भागांनी आलपायन प्रकारचीं रानां वाडटात.

व्हॅनेझुलाच्या रानांनि विंगड विंगड प्रकारची मोनजात मेळटात.प्युमा,जॅगुआर,ऑसलोट,रान सुणें,टापीर हांचें भायर माजरा जातीचे थळावे प्रकारय कूब आसात.तशेंच वेगवेगळ्या रानांनि स प्रकारचे माकड दोन प्रकारचीं वांस्वेलां आनी हरणांय मेळटात.सरपटपी मोनजातींत मानगें,कॅमेन(मानग्याचोच एक प्रकार),शेड्डे,साबार जातीचे कांसव आनि विखाळे आणि बिनविखाळ्या सोरपांचो आस्पाव जाता.थळाव्या सुकण्यांपरस स्थलांतरीत सुकण्यांचो आंकडो व्हड आसता.क्रॅन,हॅरोन,स्टोर्क आनी आयबीस हीं सुकणीं म्हत्वाचीं.उत्तरेकडच्या घोलिंनी गॉशारो (तेल सवणी)हीं सवणीं मेळटात.ऑरोनिको रानांनि बॅलबर्ड नांवाचिं सुकणीं मेळटात.

इतिहास:युरोपी लोक व्हॅनेझुएलांत पावचे पयलीं थंय मुखेलपणान इंडियन लोकांचोच राबितो आसिल्लो.ह्या आदीवासी लोकांचो कॅरीब आनी आरवाक अशे दोन पंगड आसिल्ले.कॅरीब पंगडांतले लोक देशाचे उदेंतेकडेन जाल्यार आरवाक अस्तंतेकडेन रावताले.शेतवड,शिकार,नुस्तेंमारी आनि फळां वा झाडपालो एकठांय करप हो तांचो मुखेल वेवसाय आशिल्लो.युरोपी लोक आयल्याउपरांत,तांच्या साबार तरेच्या उपद्रवाक लागून खूब इंडियन लोक काबार जाले अशें म्हण्टात.

क्रिस्तोफर कोलंबस हो व्हॅनेझुएलांत पावपी पयलो युरोपी मनीस.१४९८त तो पारीया द्वीपकल्पाचेर देंवलो.उपरांत साबार स्पंनीश भोंवडेंकारानी कॅरेबीयन दर्यादेगेर आशिल्ल्या सैमीक बंदरांचो आनी हेर म्हत्वाच्या सुवातींचो सोद लायलो.उपरांत साबार स्पॅनीश लोक व्हॅनेझुएलांत येवन रावले.सोळाव्या शेंकड्याचे सुरवेक ते मार्गारीता आनी क्युबागो जुंव्यावयलीं मोतयां एकठांय करपाक म्हूण आयिल्ले.आराया द्विकल्प ते कॅप कोदेरा मेरेनच्या सुवातींनी खूब मुतयां मेळटालीं.देकून ताणीं ते सुवातेक मोतया दर्यादेग अशें नांव दिलें.आराया द्विकल्पाचेर आसिल्ल्या खा-या तळ्यासावन ते खूब प्रमाणांत मिठूय तयार करपाक लागले.१५२८ ते १५४६ ह्या काळांत स्पेनचो राजा चार्ल्स पयलो हाणें जर्मनीक आशिल्लें आपलें रीण फारीक करपाखातीर व्हॅनेझुएला वसणूक तांकां खंडाक म्हूण दिल्ली.जर्मनांनी हे वसणुकांची अर्थीक स्थिती सुदारपाक मातय तकालस घेताली ना.१७०० मेरेन व्हॅनेझुएला ही दक्षिण अमेरिकेंतली स्पॅनीशांची एक गरीब वसणूक आशिल्ली.अर्थीक स्थींतींत सुदारणा घडोवन हाडपाखातीर स्पेनान व्हॅनेझुएलाचे सगळे वेपारी हक्क