भांगराच्या आयदनांतल्यान तिका न्हाण घालपी दोन हत्ती आसचे. तशेंच तिचें गुणगान गावपी गंधर्व आनी गुह्यकय आसचे.
मथुरा हांगासल्ल्या फातरपट्यार श्री मूर्त आसून, तिचेर नागाची फणा आसा. महाबलीपुरची मूर्त भद्रासनांत कमळार बशिल्ली आसा. तिच्या दोनय वटांनी दोन सेविका आसात. अमरावती(आंध्र प्रदेश) हांगाय ही पुर्विल्ली मूर्त आसा. हाचे भायर दोन श्रीमूर्ती तिबेटांत आसात. तातुंतली एक खेंचरार तर दुसरी मनशाचेर बशिल्ली आसा.
श्री-(2): सांजे वेळार गावपाचो एक राग. ह्या रागांत रे आनी ध कोमल, मध्यम तीव्र आनी हेर स्वर शुध्द लागतात. आरोहांत ‘ग’ नासता. जाती-षाडव संपूर्ण; वादी-रे; संवादी-प; ग रे सा. आरोग-सा रे म् प् ध् प् म् ध् पनिसा. अवरोह-रे मि ध् प, ध् म् प, म् रे, रे, ग रे, सा.
श्री रागाची प्रकृती गंभीर आसा. वैराग्य भावनेची खुलावट ह्या रागान बरे रितीन जाता.
पुर्विल्ल्या संगीत शास्त्राज्ञाच्या मताप्रमाण स स्वतंत्र रागांमदलो श्री हो एक राग आसा.
-कों.वि.सं.मं.
श्रीचक्रः त्रिपुरसुंदरीचे पुजोपासनेखातीर भोव उपकारी आनी फळ दिवपी अशें हें चक्र. हाका श्रीयंत्र अशेंय म्हणटात. हें सगळ्या चक्रांमदीं श्रेश्ठ मानतात. हाची रचणूक अशी-
चतुर्भिःश्रीकण्ठैः शिवयुवतिभिः पञाभिरपी
प्रभिन्नाभिः शम्मोर्नवभिरपि मूलप्रकृति भिः ।।
त्रयश्र्च त्वारिंशब्द सुदलकला ब्जत्रिवलाय
त्रिरेश्वाभिः सार्ध तव भवनकोणाः परिणतः ।।
(सौंदर्यलहरी-11)
अर्थ-चार शिवरुपी उर्ध्वशीर्श त्रिकोन, पांच शक्तीरूप अधः शीर्श त्रिकोन, सगळ्या मध्यबिंदू सावन पृथक् अशें मूळ प्रकृतीरुपी णव त्रिकोन, अशें सगळे मेळून त्रेचाळीस त्रिकोन, ताचे भायर आठदला, ताचो भायर सोळादलां, ताचे भायर तीनवयलां आनी ताचे भायर भूपुर म्हळ्यार तीन रेशांचो चौकोन मेळून हें श्रीचक्र जाता.
1)बिंदुचक्रः मदीं बिंदू तो व्यक्ताव्यक्त संवसाराचें आदिकारण, अनादी, नित्य, स्वयंप्रकाण तो अव्यक्त आसलो तरी योग्यांक ताचो दर एके वस्तू यात्रांमदीं अणभव येता. श्री विद्यादर्शनांत हाका शिव म्हणटात. ह्या बिंदूचें नांव सर्वानंदमय चक्र. शिवशक्त ही ताची अधिश्ठात्री देवता.
2)त्रिकोनचक्रः बिंदूचे लागसरलें भायलें चक्र. बिंदू चक्राचोच तो त्रिकोनात्मक विस्तार. त्रिकोन म्हळ्यार एका बिंदूसावन आयिल्लें बिंदूत्रय(तीन बिंदू). ह्या चार बिंदूनी शिवशक्ताचें काम, कला, ध्यान सिध्द जाता. पयलो बिंदा म्हळ्यार तोंड. दोनय कडेचे बिंदू म्हळ्यार थाना. चवथो सकलो बिंदू म्हळ्यार गुह्यस्थान. तें सर्जमशक्तीचे द्योतक. ह्या त्रिकोनचक्राचें नांव सर्वसिध्दिप्रत चक्र.
3)अष्टारः आठ कोनांचे चक्र. हाची स्वामिनी त्रिपुरसिध्दा. हें सगळे रोगहर चक्र. संवसारातलें पुराय गिन्याय ह्याच चक्रांतल्यान उत्पन्न जाता.
4)अंतर्दशारःहें, अष्टचक्राच्या भायर धा कोनांचें मेळून जाता. हें सगळे रक्ष्ताकर चक्र. त्रिषुरमालिनी ही हाची देवता. हागेलें काम संवसाराचे तशेंच कुडीचे भितर चालू आसता. अन्नरसाचेर हाचेंच प्रभुत्व आसता.
5)बहिदर्शारःधा त्रिकोनयुक्त चक्र. हें सर्वार्थसाधक. त्रिपुरा श्री ही हाची देवता.
6)चतुर्दशारः चवदा त्रिकोनांचें चक्र. हें सर्वसौभाग्यदायक.त्रिपुरवासिनी ही हाची देवता.
7)अष्टदलः आठ पाकळ्यांचें चक्र. हें सर्वसंक्षोभण. त्रिपुरसुंदरी ही हाची देवता. आठ रहस्यमय योगिनी मुखेल देवतेच्या नियंत्रणाखाल हें चक्र संवसाराचें संचलन, वस्तुंचे उत्सर्जन, परिणाम आदी कामां करता.
8)षोडशदलः सोळा पाकळ्यांचें चक्र. हें सर्वाशापरिपूरक. त्रिपुरेश्र्वरी ही हाची स्वामिनी. हाचे दर एका पाकळेर एक एक योगिनी आसा. महाभूता, ज्ञानेंद्रियां, कर्मोंद्रियां आनी मनातले विकार हांचेर हे योगिनीचो शेक चलता.
9)त्रिवलयः वयल्या सगळ्या चाकांक घेरून राविल्लीं तीन रेशांचीं वलयां. हाका मेखलात्रय अशें म्हणटात. हें चक्र त्रिगुण दाखयता.
10)भुपूरः त्रिवलयाउपरांत सगळें चक्र गुठलावन आसपी तीन रेशांनो व्हड चवकोन(चतुष्कोण).हाका चार दिकांक चार दारां आसतात. हें त्रैलोक्य मोहन चक्र. त्रिपुरसुंदरी ही हाची देवता. हें चक्र म्हळ्यार त्रिपुरसुंदरीच्या कोटाचो न भेदपासारको तट.
हातुंतल्या दर एका चक्राच्या देवतांच्यो सुवाती, माहात्म्यां, पुजेचो क्रम आदी गजाली दीक्षा घेवपा वेळार तज्ञ गुरूकडल्यान समजून घेवंक जाय, जाल्यारच श्रीचक्र फळ दिवपी थरता.
श्रीचक्रांत 24 संधी आनी 28 मर्मां आसातात. तांची व्याख्या अशी-
द्विरेखासङ्गमस्थान संन्धिरित्यमिधीयते ।
त्रिरेखा सङ्गमस्थानं मर्म मर्माविदो विदुः ।।
अर्थ-दोन रेशांचो जय संगम जाता, ताका संधी म्हणटात आनी तीन
