अल्लम प्रभू ताका मेळपाक आयलो. ताणें ताचेकडेन व्हडलेशें लक्ष दिवंक ना. अल्लम प्रभूक ताचें हें वागणें मानवलें ना. फुडें ताणें ताक कल्याणीक आपयलो आनी षट्स्थल सिध्दान्त आनी अष्टावरण हांचो उपदेश करून, चेन्नबसवाकडच्यान ताक गुरूदिक्षा दिली. हे घडनेन सिध्दरामेश्वर अंतरमुख जालो आनी सोलापूराक येवन एका जाग्याचेर एकान्तवास आपणावन इश्टलिंगानुसंधांनांत रावपाक लागलो.
बिज्जल वधा उपरांत वीरशैव सांप्रदायिकांक कांय तेंप जायत्या घडणुकांक तोंड दिवंचे पडलें. ह्या वेळार सगळ्या शिवशरणांनी शिध्दरामेशव्राक एकमतान शून्य- सिंहासनाचेर बसोवन जगद्गुरूपदाचो सगळे पट्टाधिकार दिले.
ह्या पिठाचेर बसल्या उपरांत कांय काळान सिध्दरामान शिवयोग समाधी आपणायली. सिध्दरामेश्वर ताच्या काळांतलो एक कर्तो सुधारक आशिल्लो. जातिधर्माचो तो कट्ट विरोधक आशिल्लो. उपदेश करपाखातीर ताणें उच्चारिल्ल्या वचनांचो संग्रह वचन , मिश्रस्तोत्रद त्रिवुधी, बसवस्तत्रेद, त्रिविधी, अष्टावरण स्तोत्रत्रिविधी, कालत्रान, मंत्रगोप्य, षट्स्थल, ज्ञानसारामृत सारकिल्ल्या ग्रंथांत सांपडटा. सिध्दरामेश्वरान कन्नड साहित्यांत जायती ऊर घाली. ताणें सुमार आडसश्ट हजार वचनां बरयल्लीं. तातुंतली आयज फक्त 851 च उपलब्द आसात. ताच्या वचनांच्या शेवटाक ' कपिल सिध्द मल्लिकार्जुन ' अशी मुद्रा आसता.
सिध्दरामेश्वर यादीखातीर ताच्या समाधीच्या जाग्यार फाटलीं 800 वर्सां जानेवारी म्हयन्यांत पांच दीस जात्रा भरतात. तिका गड्डा जात्रा अशें नांव आसा.
सिध्दरामान आपल्याचेर भाळिल्ले एके लावण्यवतीचें लग्न आपल्या योग दंडाकडेन लायले. ही बायल सिध्दरामाच्या निर्णयाउपरांत सती गेली. ताका लागून तिचे यादीखातीरय सतागौरवाचो सुवाळो मनयतात. सिध्दरामाचे जात्रेंत जे दंड मिरयतात तांचो संबंद वयर दिल्ले कथेकडेन आसा अशें सांगतात.
सिध्द संप्रदायः परमार्थ साधनेंत जें प्रवीण, अलौकिक सिध्दींनी जें संपन्न आनी शुध्द, सत्वगुणी अशा विभूतींक सिध्द म्हण्टात. सिध्द हें अंज्रंवर आनी देव, अतिमानवी योनी, शाकिनी आदी भूतयोनीचें स्वामी अशें मानतात. हाचो अर्थ सिध्दांच्या विश्वांतलो भायले भितल्ले शक्तींचेर आनी क्रियाकर्मांचेर अधिकार चलता.
सिध्दांच्यो तीन परंपरा भारतांत चलत आयल्या त्यो म्हळ्यार- बौध्द सिध्द, नाथ सिध्द आनी दक्षिणेंतले शैव सिध्द.
सिध्दांचो काळ कोटेकोरपणान थरोवंक येना. सगळे सिध्द हे एकाच काळांत जावंक नात. तांचेमदीं बरेच गुरू- शिश्य आशिल्ले. आर्विल्ल्या संशोधकानी सिध्दांचो काळ इ. स. 800 ते 1200 इतलो मानला तिबेटी दायजांत सिध्दांची संख्या 84 सांगल्यात, पूण नांवा मात फक्त 78 रां चींच दिल्यांत. 84 हो आंकडोच सारको ना. विंगड विंगड सिध्दांच्यो यादयो पळल्यो जाल्यार तातुंत वेगवेगळीं नांवा मेळटात. पूण कांय नांवा मात सगळ्या सुचींत सारकींच दिसून येतात. सिध्दांच्या विशीं इतिहासिक संकेत बरेच मेळटा. सगळयांत पयोल सिध्द कोण हाचेविशींय मतभेद आसात. कांयजाणांनी लुईपालक तर कांय जाणांनी सरहपालक आदिसिध्द मानला. हे सगळे सिध्द उदेंत भारतांत आपआपलीं केंद्र स्थापून आशिल्ले. कांय जाण नालंदा आनी विक्रमशिला हांगासल्ल्या विद्यांपिठांत आशिल्लो आनी तांका पाल राजाचो आलाशिरो आशिल्लो. ह्या सगळ्यांची साधना वज्रयानी पद्यतीप्रमाण चलताली.
सिध्दसाहित्य म्हळ्यार वज्रयानी सिध्दांचे वाङमय. ते अपभ्रंश भाशेंत तशेंच दोहे आनी चार्यापदांच्या रुपान मेळटात. कण्हपातिलोम आनी सरहवा हांचे पुराय दोहाकोश आनी सरहपाचे दोन खंडित कोश मेळ्ळिल्ले आसून कांय दोहे बौध्दाच्या तंत्र ग्रंथांत मेळटात. चर्यापदां हीं तंत्री उपासनेच्या वेळार गावपाचीं पदां. 1907 त नेपाळांत सिध्दांच्या 59 पदांचो एक झेलो मेळ्ळा. तशेंच 23 सिध्दांचीं 47 चर्यामीताय मेळल्यांत. पूण ह्यो सिध्दांच्यो पुराय कृती अशें म्हणपाक आदार ना. चर्यगीतां त्या वेळावयले बोलीभाशेंत आसून तातुंत जायते गूढ संकेत आनी सिध्दांत मांडल्यात. तांणी रुपकांचो आदार घेतिल्लो दिश्टी पडटा. विज्ञानवादाचो परमार्थ सिध्दांत ही सिध्दांच्या तत्वदर्शनाची बुनयाद जावन आसा. सिध्दांचें निर्वाण हें शून्यवादाच्या निर्वाणापरस विज्ञानवादाच्या निर्वाणाक अदिक लागशिल्लें आसा. सिध्दांचे साधनापद्दताचो केंद्रबिंदू चित्त जावन आसा.
बौधसिध्द हे पोरन्यो रुढी आनी विंगड विंगड पारखंडे हांचो कट्टर विरोध आशिल्लो. तांणी ह्या गजालींचीं निंदा आनी टवाळी केल्या. बौध्द परंपरेंतले आसून लेगीत बौध्दांच्या दांभिक आचारांची निंदा करूंक ते फाटीं रावूंक नात. हें सगळें करतना तांणी आपलो मान- भोवमान वा आपली सुखी जीण हांची पर्वा केल्ली दिसना, जरी हे सिध्द पाखंडे ना करपाक भायर सरिल्ले आसले तरीय ते ह्या कामांत यशस्वी जालेना.
नाथसिध्द- बौध्द सिध्दाच्या सोंपत्या काळांत आनी उपरांत नाथसिध्दांनी समाज जागृतायेचें काम केलें, आनी समाजांत खूब आदर मेळयलो. बौध्द सिध्दाप्रमाण नाथ सिध्दांचीं संख्याय 84च आशिल्ल्याचें वर्णरत्नका ह्या ग्रंथांत सांगलां. हो ग्रंथ मैथिली भाशेंत ताडपत्राचेर बरयल्लो आसा. पूण त्या ग्रंथांत आनी प. हरप्रसाद शास्त्री हाणें दिल्ले नाथ सिध्दांचे सूचींत 77त नांवां दिसून येतात. जाल्यार फुडल्या काळांतल्या हिंदी साहित्यांत आनीकय नांवा मेळटात.
नाथ सिध्दांची परंपरा शिवासावन सुरू जाता, अशें
