जोडूंक मेळ्ळें ना कामरुपाचो राजा भास्करवर्मा हाचेकडेन ताणें इश्टागतीचे संबंद जोडिल्ले वलभीचोन मैत्रक राजा रूवसेन (२रो) हाका ताणें हारयलो, पूण ताका आपली हूव दिवन ताचेकडे नातें जोडलें इ स ६३४ मेरेन तो सतत झुजां करतालो ६३४ त ताणे/म दक्षिण भारराचेर घुरी घाल्ली पूण तातूंत ताका यश मेळ्ळें ना उपरांत ताणें गौड देशाचेर घुरी घाली चिनी भोंवडेकार युआन च्वांग ६३४त हर्षाच्या दरबारांत आयिल्लो
हर्षान व्हड राज्य स्थापून प्रबळ सम्राट म्हूण नामना मेळयली पूण पुराय भारताचेर ताची सार्वभौम सत्ता प्रस्थापित जावंक शकली ना ताच्या व्हड सेनादलांत ६०,००० हत्ती,१,००,००० घोडे आनी ५०,००० पदाती आशिल्ले ताचे राज्यवेवस्थेंत राजा हो सर्वश्रेश्ठ आसून ताका आदार करपाखातीर मंत्रिपरिशद आशिल्ली शासनाचे वेगवेगळे विभाग वेगवेगळ्या मंत्र्याकडे सोंपयल्ले शासनयंत्रणेचेर हर्षाचें पुराय लक्ष आशुइल्लें साम्राज्याच्या वेगवेगळ्या वाठारांत तो सतत भोंवतालो आनी शासनयंत्रणा कार्यक्षम आसा काय ना हें पळेतालो
ताणें आपल्या राज्यांत जायते राजमार्ग तयार केल्ले त्या मार्गार पांथस्थांचे राखणेची वेवस्था केली आनी तांकां रवपाखातीर पांथशाळाय बांदिल्ल्यो ह्या पांथशाळांत गरिबांखातीर आनी भोंवडेकारांखातीर वखदालय आसतालें आनी थंय तांकां फुकट वखद दिताले अन्न उदकाचीय थंय बरी वेवस्था आसताली
हर्षवर्धनाक ताच्या दानपत्रांत आनी मुद्रालेखांत माहेश्र्वर म्हळ्यार शैव म्हळां पूण राज्यश्रिचो सोद करतना दिवाकरमित्र नांवाच्या एका बौध्द मिक्षून ताका आदार दिल्लो तेन्नाच्यान तो बौध्द धर्माकडे आकर्शित जाल्लू जिणेच्या मनिमाण्या काळांत ताका चिनी बौध्द पंडित दीक्षा घेतली,अशें म्हणूं येतालें तरी संशोधकादीं हे विशीं दुबाव आसा ताणें मोनजातीचे हत्त्येचेर बंदी घाल्ली तशेंच गंगेचे देगेर हजारांनी स्तूप तयार केल्ले आनी वेगवेगळ्या बौध्द वाठारांत जायते बौध्द मठ स्स्थापन केल्ले पूण तो सगळ्या धर्म पंथांक सारकोच मान दितालो तशेंच वैदिक ब्राह्मण, बौध्द मिक्षू आनी जैन श्रमण हांचो सारकोच भोवमान करतालो धर्मीक कार्यांत तो उदार आशिल्लो दर वर्सा शेंकड्यांनी बौध्द भिक्षुकांक एकठांय आपोवन तो २१ दीस तांची रावपाची आनी जेवपाची वेवस्था करतालो तांकां भासाभास करपाक सांगतालो आनी तातूंत यश मेळोवपी पंडिताक भरपूर धन दिवन ताचो भोवमान करतालो
दर पांच वर्सांनी तो एक मोक्षसभा आयोजीत करतालो त्या वेळार झुजासामुग्री सोडून तो आपलेकडलें सगळें धन लोकांक दान करतालो अशो स मोक्ष सभा ताणें प्रयाग हांगाच्या त्रिवेणी संगमाचेर भरयल्लो सवे सभेंत ताच्या आपोवण्यावयल्यान युआन च्वांग थंय हजर आशिल्लो
ही पंचवार्षिक सभा अडेज ते तीन म्हयने चलिल्ली सुरवेक सम्राट हर्ष, कामरुपाचो राजा आनी हेर १८ राजांची व्हड मिरवणूक काडपांत आयली पयल्या दिसा बुध्दाचे मूर्तीची स्थापना केली आनी गरिबांक उंची वस्त्रां आनी वस्तू दान केल्यो दुस-या दिसा ताणें आदित्य देवाच्यो मूर्ती स्थापन करून पयल्या दिसा दान केल्ल्या वस्तूंपरस अर्दान किमतीच्यो वस्तू दान केल्यो तिस-या दिसा ताणें ईश्वर देवाचे मूर्तींची स्थापना करून दुस-या दिसा वांटिल्ल्या वस्तूंपरस कमी किमतीच्या वस्तुंचें दान केलें चवथ्या दिसा ताणें १०,००० बौध्द भिक्षूंक दर एकाक १०० भांगराचीं नाणीं,एक मोती,सुती वस्त्र,तएकवार पेयां, फुलां आनी अत्तर दिलें उपरांत वीस दीस ब्राह्मणांक दान दिलें मागीर साधु बैराग्याक,भिक्षूंक,अनाथ,अपंग आनी दीन-दुबळ्या लोकांक भिक्षी दितकच ताची सगळी संपत्ती सोंपली मागीर ताणें आपले सगळे वस्त्रालंकार आनी हेर वस्तूय याचकांक दिवन उडयल्यो उपरांत ताणें आपली भयण राज्यश्री हिच्याकडल्यान पोरनें वस्त्र घेवन तो न्हेसलो आनी दशभूमीश्र्वर बुध्दाची पुजा केली
सम्राट हर्ष दर दिसा १,००० बौध्द भिक्षू आनी ५०० ब्राह्मण हांकां जेवण घालतालो युआन च्वांग हाचो सत्कार करपाक ताणें कनौज हांगा एक व्हड सभा आयोजीत केल्ली हे परिशदेखातीर ताणें भारतांतल्या जायत्या धर्मपंथाच्या पंडितांक आमंत्रणां दिल्लीं ह्या वेळार २० राजे ३,००० बौध्द भिक्षू ३,००० वैदिक ब्राह्मण आनी जैन आचार्य नालंदा विद्यापिठांतले १,००० पंडित हजर आशिल्ले हे सभेखातीर ताणें गंगेदेगेर व्हड मंडप आनी एक व्हड मनोरोय बांदिल्लो सभामंडपासावन कांय अंतराचेर राजान स्वताखातीर प्रासाद आनी आमंत्रितांखातीत धर्मशाळा बांदिल्ल्यो दर दिसा बुध्दाची एक ल्हान भांगराची मूत हत्तीचेर दवरून तो वाजत जागत सभामंडपांत वतालो तो इंद्राचें रूप धारण करतालो आनी कामरुपाचो राजा कुभार,ब्रह्मदेवाचें प्रतिक म्हूण धवें छत्र धारण करतालो हे मिरवणुकींत ३०० सजयल्ले हत्ती आसताले ताचेर युआन च्वांग निमंत्रीत राजे,मंत्री,पंडित आदी लोक बसून वताले
युआन च्वांग हो महायान पंथाचो आशिल्लो आनी हर्षवर्धन ह्या पंथाक अनुकूल आशिल्लो परिशदेंत ह्याच पंथाक चड म्हत्व दिवप जातालें ताकालागून हीनयान पंथाच्या अनुयायांक राग आयलो ताणीं युआन च्वांगाक मारपाचो कट रचिल्लो पूण तातूंत ताका यश मेल्लें ना
हर्षान युआन च्वांगाक १०,००० भांगराचीं आनी ३०,००० चांदिचीं नाणीं,तशेंच १०० मोलादीक वस्त्रां दिल्लीं पूण युआन च्वांगान तें स्वीकारलें ना देखून थंयच्या उपथित लोकांनी ताका 'महायानदेव' आनी 'मोक्षदेव' अशो पदव्यो दिल्यो
हर्षाच्या राज्यांत बौध्द धर्म हो राजधर्म जाल्लो ह्या धर्माचो
