Page:Konkani Viswakosh Vol1.pdf/152

This page has not been proofread.
Iceland-Konkani_Vishwakosh.jpg

म्हणटाले. आजूय आइसलँडांतल्या संसदेक ‘ आल्थिंग ’ अशेंच म्हणटात. आल्थिंगाक कायदे करपाचे आनी न्याय दिवपाचे अधिकार आशिल्ले.

ह्या तेंपार एरिक द रेडच्या मुखेलपणाखाला आशिल्ली ग्रीनलँडची वसाहत आनी ताचो पूत लेव्ह एरिकसन हाणें लायिल्लो अमेरिकेचो सोद बरोच म्हत्वाचो आसा. हाचें वर्णन आइसलँडच्या सागा ह्या साहित्यप्रकारांत सांपडटा.

११ व्या शेंकड्याचे सुर्वेक नॉर्वेचो राजा ओलाफ त्रिंग्वेसॉन हाच्या यत्नांक लागून आइसलँडान किरिस्तांव धर्म आपणायलो. पूण तेराव्या शेंकड्यामेरेन हांगा पोरन्या धर्म शिकवणीचो प्रभाव आशिल्लो. पोरन्या नॉर्स साहित्यांत हाचें बरेंच वर्णन आसा. गोडारांनी धर्माचें मुखेलपण स्वताकडेन दवरपाखातीर बरेच यत्न केले. कांय काळान धर्मसंस्थेचें म्हत्व वाडोवन धर्मगुरूनीं मुखेल्यांक बागोवपाचे यत्न केल्ल्यान देशभर झुजां पेटलीं. पूण तेराव्या शेंकड्यांत आइसलँड पुरायपणान नॉर्वेच्या शेकातळा गेल्ल्यान धर्मगुरु-मुखेली हांच्यामदलीं झगडीं बंद जालीं. नॉर्वेच्या शासनाखाला देशभर वायट परिस्थिती निर्माण जाल्ली आसतना १३८० वर्सा नॉर्वे आनी आइसलँड हे दोनय देश डेन्मार्कच्या शेकातळा गेले. फुडले तीन-चार शेंकडे आयर्लडाक कितल्याशाच अरिश्टांक तोंड दिवचें पडलें. ज्वालामुखींचे प्रमाण बरेंच वाडलें. प्लेग सारकिल्या रोगाक लागून सुमार ५०% लोक काबार जाले. नुस्त्याच्या वेपाराचीं सूत्रां डेन्मार्काकडे गेल्ल्यान बरेंच अर्थीक लुकसाण जालें. युरोपांतल्या धर्म-सुदारणेचे चळवळीच्या प्रभावान आइसलँडान ल्यूथरचीं तत्वां आपणायलीं आनी कांय काळान धर्मीक मळावेलें फुडारपणय डेन्मार्कच्या राजाकडेन आयलें.

फ्रेंच राज्यक्रांती आनी आइसलँडच्या पूर्विल्ल्या साहित्याच्या अभ्यासांतल्यान १९ व्या शेंकड्यांत हांगा राश्ट्रीयत्वाची कीट पेटली. योन सिगर्थसॉन (१८११-७९) हाच्या फुडारपणाखाला आइसलँडचे स्वतंत्रताय चळवळीक नेट आयलो. हाचो परिणाम म्हूण १८४३ वर्सा डॅनिश राज्यकर्त्यांक पोरन्या आल्थिंगचेर बारिकसाणीन विचार करचो पडलो आनी १८७४ वर्सा आइसलँडाक संविधान आनी भितरल्या शासनाची स्वतंत्रताय मेळ्ळी. फुडें १९१८ वर्सा ह्या देशाच्या पुराय स्वतंत्रतायेक मान्यताय मेळ्ळी आनी पंचवीस वर्सांखातीर डेन्मार्कच्या राजाकडेनच राजपद दिलें.

पयल्या म्हाझुजांज आइसलँड तटस्थ रावलो. पूण दुसऱ्या म्हाझुजांत जर्मनीन नॉर्वे-डेन्मार्काचेर घुरी घाल्या उपरांत इंग्लंडान हांगा आपलें सैन्य धाडलें. हे गजालीचो आइसलँडान निशेध केलो. पूण झूज सोंपल्या उपरांत आपलें सैन्य फाटीं घेवपाचें उतर इंग्लंडान दिल्ल्याकारणान हो वाद पेटूंक पावलो ना. फुडें १९४१ वर्सा इंग्लंडाचे सैन्य काडून हांगा अमेरिकेचें सैन्य दवरलें. १९४६ त आइसलँडाक संयुक्त राश्ट्रांचें सभासदपद मेळिल्लें. १९४८ त हो देश नाटो संघटनेक मेळ्ळो.

१९१८ कबलातीची मुदत सोंपतकच आइसलँडान स्वतंत्र प्रजासत्ताकाची घोशणा केली आनी १७ जून १९४४ दिसा थींगव्हेटिलरच्या आल्थिंगान स्वेन ब्यर्न सॉन हाची अध्यक्षपदाचेर नेमणूक केली. १९५२-६८ मेरेन आस्गेसंसान आनी १९६८ आनी परत १९७२ वर्सा डॉक्टर क्रिस्त्यान एल्दयार्न अध्यक्ष म्हूण वेंचूनर ही पयली बायलमनीस वेंचून आयली.

राज्यवेवस्थाः आइसलँड प्रजासत्ताकाचें राज्य १९४४ च्या संविधानाप्रमाण चलता. अध्यक्ष राश्ट्राचो मुखेली आसता. ताची वेंचणूक प्रौढ मतअधिकाराच्या तत्वाप्रमाण दर चार वर्सांनी जाता. तो पंतप्रधानाची नेमणूक करता. आल्थिंगची बसका चालू नासता तेन्ना ते स्वतंत्रपणान कायदेय करूंक शकतात. पंतप्रधान आपलें मंत्रीमंडळ थारायता. मंत्रीमंडळाच्या धोरणांप्रमाण शासन चलता.