ऑयलर-कॅल्पिन, हान्स कार्ल-ऑलिंपिक खेळ विघापिठांत काम करतालो. फुडें 1930 वर्सा, स्वीडनांतल्या कॅरोलिना हे संस्थेंत ताणें एम्.डी. ही पदवी मेळयली आनी थंयच्यानूच आपलें संशोधन कार्य सुरू केलें. हे संस्थेंत शरीरक्रियाविज्ञानाचो प्राध्यापक म्हूण ताची नेमणूक जाली.
1948 त, ताणें अनुकंपी तंत्रिका तंत्रातल्यो (sympathetic nervous system)संवेदना नॉर एड्रेनॅलीन ह्या प्रवर्तकाखातीर (hormone) जाता हें दाखोवन दिलें. तशेंच तंत्रिका तंत्रांतल्या, तांत्रिका तातूंतल्या कणासारक्या पदार्थांत नॉर एड्रेनॅलीन ह्या प्रवर्तकाचो सांठो आसता, हें ताणें सिद्ध केलें. हाचेवेल्यान तांत्रिका संवेदना कशो पातळटात हें समजप सोपें जालें.
1970 वर्सा, ऑयलर हाका वैजकी विशयाचें नॉबल इनाम, ज्यूल्यस अक्सलरॉड आनी बर्नाड काट्झ हांच्या वांगडा वांटून मेळ्ळें. तेचप्रमाण चड रक्तदाब आनी रोहिणी घट जावप, हांच्या विशीं केल्ल्या संशोधनाखातीर ताका ‘स्वीडिश ऑर्डर ऑफ नॉर्थ स्टार’ आनी ‘स्टाउपर इनाम’ हे भओवमान मेळ्ळे.
ऑयलर-कॅल्पिन, हान्स कार्ल आउगुस्ट सायमन फॉन: (जल्म: 15 फेब्रुवारी 1873, आउग्जब्रग-बव्हेरिया; मरण: 7 नोव्हेंबर 1964, स्टॉकहोम).
स्वीडिश रसायनशास्त्र. म्यूनिक, वर्त्सबर्ग, बर्लिन आनी गटिंगन ह्या विद्यांपीठांनी आनी पारिसांतले पाश्चर संस्थेंत ताणें शिक्षण घेतलें. 1895 वर्सा, ताका बर्लिन विद्यापीठाती पदवी मेळ्ळी. डब्ल्यू. नेर्न्स्ट आनी जे. एच् व्हां हॉफ हे नामनेचे शास्त्रज्ञ ताचे शिक्षक आसिल्ले. 1897 वर्सा, एस् ए. अऱ्हेनियस हाच्या हातासकयल भौतिकी रसायनशास्त्राचो अधिव्याख्यातो म्हूण ताची नेमणूक केली. थंयच 1929 त, ताची व्हिटॅमिन इन्स्टिट्यूट आनी इन्स्टिट्यूट ऑफ बायोकेमिस्ट्री ह्या संस्थांच्या संचालकपदाचेर नेमणूक जाली.
ताणें एंझाइम (enzymes) आनी शर्करेचें किण्वन(fermentation) हांचेर म्हत्वाचें संशोधन केलें. ताणें केल्ल्या एंझाइमावेल्या संशोधनात अशें दिसून आयलें की, जेन्ना एकाद्र्या एंझाइमाची दुसऱ्या पदार्थाचेर विक्रिया (reaction) जाता तेन्ना एंझिम आनी पदार्थ हातूंतली रसायनीक आसक्ती ही अम्ल गट (acidic group) आनी क्षारीय गट (alkali group)हांच्या मदल्या बंधां (bounds)सारकी आसता. खाशेल्या एंझाइमांचेर जाची विक्रिया जात आनी ताचे विक्रिये खातीर जाय आशिल्ल्या को-एंझाइमांचो ताणें खोलायेन अभ्यास केलो. शर्कर अवशेश आनी प्युरीन अवशेश हांचें स्नायूंत वेगळ्या रुपान मेळपी एडेनिलिक अम्लांकडेन खुबूध सारकेपण आसा, हेंय ताणें सिद्ध केलें.
तांच्या संशोधनाक लागून शर्करा आनी फॉस्फेट हांच्या जीवरसायन शास्त्रीय गिन्यांनांत मोलाची भर पडली. एंझाइम आनी शर्करचे किण्वन सर हार्डेन हाचया वांगडा रसायनशास्त्राचें नोबेल इनाम वांटून मेळ्ळें.
ऑर्वेल, जॉर्ज: (जल्म: 1903, मोतीहारी-बंगाल; मरण: 21 जानेवारी 1950, लंडन).
इंग्लीश कादंबरीकार, समीक्षक आनी विचारवंत. ताचें खरें नांव एरिक ब्लेअर. इंग्लंडांतल्या ईटन हांगा ताणें शिक्षण घेतलें. सुर्वेक कांय काळ पोलीस दलांत नोकरी केली. उपरांत सुमार देड वर्स ताणें पारिसांत भोवडी केली आनी लेखन केलें. उपरांत इंग्लंडाक परत येतकच ताणें ‘जॉर्ज आर्वेल’ ह्या टोपण नांवान बरोवंक सुरवात केली.
‘बर्मीज डेज’ (1934), ‘क्लर्जिमन्स डॉटर’ (1935), ‘कीप द एस्पिडिस्ट्रा फ्लांइंग’ (1936), ‘एनिमल फार्म’ (1945),‘नाइन्टीन एटीफोर’ (1949) ह्यो ताच्यो कांय नोमनेच्यो कादंबर्यो. ‘बर्मीज डेज’ हे कादंबरी वरवीं ताणें ब्रिटीश साम्राज्यवादाटेर टीका केली. ‘क्लर्जिमन्स डॉटर’ आनी ‘कीप द एस्पिडिस्ट्रा फ्लांइग’ ह्या कादंबऱ्यांनी कश्टदिणे जीणेचें वास्तववादी चित्रण केलां. ताची ‘एनिमल फार्म’ ही कादंबरी म्हळ्यार रशियन राज्यक्रांतीवेलें, उपरोधान भरिल्लें रूपक जावन आसा. ‘नाइन्टीन एटीफोर’ हे कादंबरींत ताणें राजसत्तेचेर कर टीका केल्या. ‘इनसाइट द व्हेल’ (1940), ‘क्रिटिकल एसेज’ (1946) आनी ‘शूटींग एन एलिफंट’ (1950) हे ताचे टीकात्मक झेले. ताची समीक्षा कांय कडेन पूर्वग्रहदुशीत दिसली, तरी मन जिखपी आनी स्वतंत्र विचारांची आसा.
‘रोड टू विगन पिअर’ (1937) ह्या पुस्तकांत ताणें लँकाशर हांगाच्या कश्टी लोकांचें वर्णन केलां. ‘होमेज टु कॅटलोनिआ’ (1938) पुस्तकांत ताणें स्पेनच्या यादवी झुजाविशीं आपले अणभव बरयल्यात.
दुसऱ्या म्हाझुजाच्या काळांत ब्रिटीश ब्रॉडकास्टींग कॉर्पोरेशन (B.B.C)म्हत्वाची जापसालदारकी ताणें सांबाळिल्ली.
ऑलिंपिक खेळ:आंतरराश्ट्रीय ऑलिंपिक संघटनेवरवीं सगळ्या राश्ट्रांखातीर दर चार वर्सांनी ज्यो संवसारीक खेळांसर्ती हाडटात, तांका ‘ऑलिंंपिक खंळ’ म्हणटात.
पुर्विल्ल्या काळांत ग्रीस देशांत ऑलिंपिया हे सुवातीर ऑलिंपिक खेळ भरताले. ताचेवेल्यान ह्या सामन्यांक ‘‘ऑलिंपिक खेळ’ हें नांव पडलें.
ग्रीक लोकांक ‘‘ऑलिंपिक’ खेळाचे आघप्रणेत अशें मानतात. तज्ञांच्या मतान ग्रीस देशांत सुमार साडेतीन हजार हाच्या ‘इलियड’महाकाव्यांत इ. स. प. 1370 वर्सा, अशा खेळाचो उल्लेख आयला. एके दंतकथेंत, झिअस आनी केनोज ह्या दोन देवदुतांमदीं धर्तरेचेर शेक कोणाचो चलचो ह्या झूज (कुस्ती) जालें. तातूंत राजा एथालिओ हाणें खेळांची परंपरा चालू केली. ऑलिंपीक खेळांत धांवपाचे सर्तींत आपल्या पुतांमदीं जो पयलो येतलो ताका आद्य प्रणेतो म्हूण वळखतात. पूण तेविशीं वस्तुनिश्ठ पुरावो मेळना.
ग्रीक लोक मूळांतच धर्मीक वृत्तीचे आसले. झिअस, अपोलो, हर्मीझ, अथीना, डिमीटर आनी हेर देवदेवतांची पूजा करून तांका प्रसन्न करून घेवप हो ताचे फाटलो हेत आसतालो. हे धर्मीक वृत्तींतल्यान ऑलिंपिक खेळांचो उदय जालो. देवदेवतांचे परबे निमतान घडोवन हाडिल्ल्या ह्या खेळांत मनशाचे कुडीची तांक आनी कसब पळोवंक मेळटाले. धांवप, भालोफेक, थाळीफेक, शारिरीक कसरती, कुस्ती, मुष्टिझूज ह्या खेळांचो ह्या खेळामेळांत आस्पाव जातालो. ह्या खेळांचें शिकप दिवपी मैदानां आनी शाळा आसताल्यो.
ऑलिंपिक खेळ दर चार वर्सांनी गिमाचे मदीं येवपी पुनवे वेळार चार
